1. Lama sameyn karo maxkamad aan caadi ahayn ama kuwo gaar ah, marka laga
reebo maxkamadaha ciidamada,taasoo qaadi karta dambiyada ay galaan
ciidamada keliya.
2. Dadweynaha oo isugu jira rayid iyo ciidan, waxay si toos ah uga qeyb
qaadan karaan dacwadaha garsoorka si waafaqsan meelaha uu sharciga
tilmaamayo ka qeyb galkooda.
QODOBKA 71.0
HOWLAHA GARSOORKA
1. Dacwadaha garsoorka waxay noqonayaan kuwo dadweynaha u furan, hase
yeeshee maxkamadda waxay amri kartaa in lagu dhageysto qol xiran marka ay
jiraan sababo anshax, caafimaad ama nidaamka guud.
2. Go’aan maxkameed lama gaari karo hadii dhinacyada dacwada aanay helin
fursado ay dacwadooda ku soo bandhigaan
3. Dhamaan go’aanada iyo talaabooyinka ku lug leh xorriyadda shakhsiga waa
in sabab loo yeelaa
QODOBKA 72.0
MAGACAABIDDA
Magacaabidda garsoorayaasha iyo xeer ilaaliyaasha waa in lagu saleeyaa
shuruudo sharci ah iyo tartan furan
QODOBKA 73.0
XIDAANADDA GARSOORKA
Dacwo ciqaabeed laguma soo oogi karo garsooraha inta xilka hayo, waxna lama
weydiin karo iyadoo loola jeedo baaris dembi, qof ahaatiis ama gurigiis lama
baari karo, lamana xiri karo haddii aan la qaban isagoo dembi faraha kula jira
ama haddii aan soo amrin Guddiga Howlaha Garsoorka.
QODOBKA 74.0
MAXKAMADAHA IYO GARSOORKA
1. Awooda garsoorka waxaa iska leh maxkamadaha. Awooda garsoorka waxay ka
kooban thaya kuwa madaniga, ciqaabta, maamulka iyo arrimaha ganacsiga iyo
arrimaha kale ee Axdiga ama sharciga lagu sheego.
2. Maxkamadaha Dowladda Federalka ee Ku Meel Gaarka ah waxay yihiin:
1. Maxkamadda Sare ee Federlak
2. Maxkamadda Federaalka ee Rafcaanka
3. Maxkamadaha Gobolka iyo degmada
3.
Maxkamadda Sare ee Federaalka – waxay awoodeeda tahay dhageysiga
iyo go’aan ka gaarida doodaha ama dacwooyinka ku saabsan Axdiga Federaalka
ah ama xeerarka Federaalka. Doodaha la xiriira midnimada Qaranka, doodaha u
dhexeeya Dowladda Federaalka iyo dowlad goboleedyada iyo dacwooyinka
rafcaanka ee ka yimaada maxkamadda rafcaanka.
4.
Maxkamadda Rafcaanka – Maxkamadda Rafcaanka waxay dhageysataa
go’aana ka gaartaa dacwooyinka rafcaanka ee ka yimaada goboladda iyo
degmooyinka. Waxay garsoori kartaa keliya ilaa heer Dowlad-Goboleed.
5.
Maxkamadaha Gobolada - Waxay leeyihiin awooda qaadista
dacwooyinka gobolada ka dhaca.
6. Maxkamadaha Degmooyinka – waxay leeyihiin awoodda qaadista dacwooyinka
degmooyinkooda.
QODOBKA 75.0
GOLAHA HOWLAHA GARSOORKA
1. Waxaa jiraya Golaha Howlaha Garsoorka, kaasoo isku howlaya jihaynta
siyaasadda iyo maamulka guud ee garsoorka
2. Golaha Howlaha Garsoorka wuxuu ka koobnaanayaa:
1. Guddoomiyaha Maxkamadda Sare
2. Xeer Ilaaliyaha Guud ee Qaranka
3. Seddex (3) garsoore oo laga soo xulayo Maxkamadda Sare
4. Seddex (3) garsoore oo laga soo xulayo qareenada gaarka ah
3.Golaha Howlaha Garsoorka waxaa soo magacaabaya Wasiirka Koowaad waxaana
ogolaanaya Golaha Shacabka isla markaana Madaxweynuhu uu ansixinayo. Xunaha
Golaha Howlaha Garsoorka waxay yeelan doonaan xuquuqda iyo sisaanadda u
gaarka ah garsoorayaasha.
4. Goluhu wuxuu mas’uul ka noqon doonaa magacaabidda, bedelka, asluubta iyo
anshax-marinta iyo mushaarka garsoorayaasha iyo xeer ilaaliyayaasha.
5. Muddada xilka xubnaha Golaha sharciga ayaa lagu cadeyn doonaa.
QODOBKA 76.0
XAFIISKA XEER ILAALIYAHA GUUD
1. Xafiiska Xeer Ilaaliyaha Guud waa qeyb ka mid ah hay’adaha garsoorka
wuxuuna ka kooban yahay:
1. Xeer Ilaaliyaha Guud oo awoodiisu tahay ilaalinta iyo hirgelinta
xeerarka dalka oo idil. Xilkiisa iyo mas’uuliyadiisa waxaa lagu caddeyn
doonaa xeerka nidaamka garsoorka.
2. Xeer Ilaaliyaha Guud ee Qaranka waxaa soo magacaabaya Wasiirka Koowaad
iyadoo magacaabidiisu uu Golaha Shacabka ogolaan doono. Xeer Ilaaliyaha
Guud wuxuu noqonayaa la taliyaha shrici ee ugu muhuumsan ee Dowladda
Federalka ee Ku Meel Gaarka ah.
3. Xeer Ilaaliyaasha Dowlad Goboleedyada iyo Degmooyinka awoodooda waxay ku
koobnaan doontaa gobolada iyo degmooyinka, waxana lagu magacaabi doonaa
sida ku cad qeybta (b)
2. Mas’uuliyadda gaarka ee Xeer Ilaaliyaha Guud waxay tahay kor u qaadista
iyo dhowrista Xeerka.
QODOBKA 77.0
MADAXBANAANIDA GARSOORKA
Garsoorka waa in uu ka madaxbanaanaadaa howsha xeer dejinta iyo dowladda
marka ay gudanayaan xilkooda garsooranimo, xubnaha garsoorka sharciga keliya
ayay u hogaansanaanayaan.
1. Garsoorka Federaalka Ku Meel Gaarka ah wuxuu ka madaxbanaan yahay
laamaha xeer dejinta iyo dowladda.
2. Garsoorka wuxuu ka tarjumayaa isla markaana hirgelinayaa sharciga si
waafaqsan Axdiga iyo Xeerarka.
3. Garsooruhu wuxuu u hogaansamayaa sharciga keliya, wuxuuna leeyahay
xasaanadda inta uu xilka hayo. Sharci gaar ah ayaa lagu qeexi doonaa
magacaabidda, shaqo ka eryidda, anshax-marinta iyo muddada xilka
garsooranimada.
4. Waxaa la mamnuucay aasaasidda maxkamad gaar ah
5. Maxkamadaha ciidanka waa in loo sameeyaa xeer gaar ah.
QODOBKA 78.0
TALAABOOYINKA SIXITAANKA
MAS’UULIYADDA CIQAABTA
1. Mas’uuliyada waa shaksi. Eedeysanaha waxaa loo aqoonsanayaa mid aan
dembi lahayn ilaa ay maxkamad awood leh ku caddeyso inuu dambiile yahay.
QODOBKA 79.0
DIB U NOQOSHO LA’AANTA XEERKA CIQAABTA
Qofku laguma qaadi karo fal aan sharci ahaan dembi ahayn maku qofka galayey,
sida kale laguma ciqaabi karo ciqaab aan sharciga lagu caddeyn.
QODOBKA 80.0
ISKU GUDBINTA DADKA EEDEYSANAYAASHA AMA DEMBIILAYAASHA
1. Qof kasta oo dalkiisa dambi ka galo amd dal kale waa in dalkaas loo
gudbiyaa, hadii uu jiro heshiis isku gudbinta ka dhaxeeya Jamhuuriyadda
Federalka Soomaaliya iyo dalkaas.
2. Isku gudbinta ma khuseyso dacwooyinka siyaasadeed
3. Xukuumaddu waa inay siisaa magangelyo siyaasadeed qof kasta oo dalkiisa
ka soo cararey cadaadis siyaasadeed awgeed.
QODOBKA 81.0
CIIDAMADA DIFAACA IYO NABADGELYADDA
1. Jamhuuriyadda Federaalka ee Soomaaliya waxay lahaaneysaa ciidan qaran oo
isugu jira xoogga dalka iyo boolis
2. Dowlad goboleedyada waxay yeelan doonaan ciidamadooda nabad gelyo ee ku
kooban sugidda sharciga iyo kala dambeynta
3. Xoogga dalka waa inuu si daacadnimo ah u dhowraa una ilaaliyaa Axdiga,
xeerarka iyo midnimada dhulka ee dalka.
4. Sharciga ayaa nidaaminaya qaababka iyo xilalka ciidamada qalabka sida
iyo nidaamka wada shaqeynta iyo isku dubaridka xilgudashadooda.