Muqdisho, Soomaaliya-(Muhammad Dhubat(Caddaawe) Socdaal aan dhawaan dalka ku tagay ayaan waqtiga intiisii badnayd ku sugnaa magaaladda Muqdisho, waxaana ii suurta gashay inaan u kuurgalo xaaladda iyo nolosha wadanka, gaarahaan magaalada Muqdisho iyo nawaaxigeeda mudadii aan ku sugnaa. Waxaa magaalada si weyn uga muuqda dagaalka sokeeye ee dalka in mudaaba ka socday, burbur daran oo dad, duunyo iyo deegaanba leh ayaa magaalada ka muuqda. Dhibaatooyinka dagaalka sokeeye keenay oo aad u balaaran qof kastaana guudahaan ka warqabo, ayaa hadana waxaa saameyn gaara kugu yeelanaysa sida ay u bedelantay magaaladii Xamar.

Eeg Sawirka oo weynn

Guudahaan magaalada waxaa ka jiray deganaan, waxayna dadku ii sheegeen inay hadda ku jiraan waqtigii ugu fiicnaa xagga amaanka marka la eego tan iyo intii daggaalkii sokeeye wadanka uu ka socday. Waxaa dadka si weyn uga muuqda in qofba qofka kale shartiisa uu ka baqayo. Magaalada Muqdisho ayaa ah mid isku furan waxaadna aadikartaa magaalada degmooyinkeeda midaad doonto. Xagga isbaarooyinka magaalada dhexdeeda wax isbaaraa kuma arag, waxayna dadku ii sheegeen inaysan jirin hadda wax isbaarooyina magaalada dhexdeeda oo hadda dadku si xora ayey isaga gudbaan degmooyinka magaalada. Hal isbaaro ayaa waxay taalaa koontaroolkii hore Afgooye ee ku yaalay Jaamicadda Gaheyr agteeda, waxayna dadku ii sheegeen enay isbaaro leydani yihiin kuwo taabacsan Hogaamiye kooxeedka Cismaan Caato oo xaruuntiisa Xamar aysan meeshaa ka fogeyn, waxayna 10,000 toban kun maalintiiba ka qaataan baabuurta rakaabka iyo xamuulka keliya.

Nolol maalmeedka magaalada Muqdisho ayaa weli ku salaysan adeegii suuqa ee maalinlaha, waxaana damcan loo adeegtaa hadba sida reer walbaa wax u haysto. Marka waxaysiga dadka oo aad u kala duwan dartii ayaan waxaan ka bilaabayaa adeegyada ugu hooseeya oo dadka intooda badani helikaraan. Qadada ayaa ah midda ugu weyn qofka ama qoyska Soomaaliyeed. Marka aan eegno qiimaha ay qadadu ugu imaanayso miiska ama go,gosha qofkii ama qoyskii Muqdisho ku nool. Qoysku wuxuu suuqa uga soo adeegankaraa alaabooyinka daruurigaa sidan. Qudaarta 1000 shillin oo u dhiganta ilaa lix sents(6 cents) ayaa waxaad ku helaysaa halgoob oo iskugu jirta cad basala, cad bataataa, cad yaanyaa, xoogaa yaanyo shiishiida oo weli lagu tiro(dhejiyo) warqaddii shamiitada, toon iyo kabsar caleen.

Hilibka xirmo yar ayaad ku helee 1000 shillin waana hilib geel, ariga iyo idaha hilibkooda waxaa la gadaa xibin xibin(waslad waslad) ilaa 10,000 shilin (toban kun) iyo wixii ka sareeya xibintii ama wasladdii. Hilibka geela waala kiileeyaa kiiladiina waa 12,000(labo iyo toban kun). Saliida waxaa lagadaa liitarkii saliid cadeyda 7000 todoba kun shilin, waxaana ugu yar oo lagadaa 500 shan boqol oo shilin intii reeri waxku sameysto maalintii. Saliid Macasarada liitarkii waa 10,000 toban kun oo shilin. Bariiska kiiladii waa 3500 sedex kun iyo shanboqol oo shilin, Baastada oo iyana nuucyo kala duwana ayaan qiimaheedu uu san bariiska ka fogeyn, Digirta ayaa iyaduna ilaa 3000 sedex kun oo shilin koonbadii tahay.

Eeg Sawirka oo weynn

Maqaayadaha waxaa looga qadeeyaa saxan bariisa ama baastaa iyo cabitaankiisa waa 4000 afar kun oo shilin, hilibka qiimihiisu wuxuu u dhexeeyaa 6000 ilaa 12,000 lix kun ilaa laba iyo toban kun oo shilin. Hilibka maqaayadaha waxaa ugu raqiisan kaluunka iyo digaagga, waxaana ugu qaalisan hilibka ariga.

Eeg Sawirka oo weynn

Shaqada dadka Muqdisho ku nool ayaa u badan xagga ganacsiga waxayna dadku u badan yihiin kuwo subaxii kalaha haba u bateen dumarka, oo runtii la orankaro waa halbowlaha nolol maalmeeda qoyska Soomaaliga. Shaqooyinka warshadaha iyo farsamooyinka ayaa iyagana dadku u shaqatagaan sida warshaddaha baastada, biyaha, doonyaha, saabuunta, bacyaasha, bulukeetiga, barafka iyo kuwa cajiinka. Dhenaca shirkadaha adeega(service) sida dhismaha, taleefoonada, korontada, biyaha ayaa dad badani ka shaqeeyaan.

Eeg Sawirka oo weynn

Magaalada Muqdisho waxaa ka jira waxbarasho kala duwan oo nuucwalba leh sida dugsiyada caadigaa oo heerkasta leh, dugsiyo farsamo laguna barto aqoonta iyo isticmaalka kombuyuutarada iyo dugsiyo luuqadaha lagu barto. Dugsiyada caadigaa ayaa ku shaqeeya manaahij kala duwan una badan manaahij dibedda sida Masar, Sacuudiga, Kuwait, Emaraadka Carabta iyo Kenya, waxayna maamulada dugsiyadaas qaarkood ii sheegeen inay manaahijta dibedda u geysay baahi iyo dano waxbarasho awgeed.

Xagga caafimaadka waxaa magaalada weli si xadidan uga shaqeeya isbitaaladii hore qaarkood, laakiin waxaa aad magaalada ugu badan isbitaalo yar yar oo ganacsi loo furtay gaarayana in ka badan labaatameeyo iyo rugaha kale ee caafimaadka oo isugu jira bukaan eegto, jiif iyo sheybaaro. Waxaa dhaqtarku qofkii ku arkaa halkii mar 30,000 sodon kun oo shilin. Daawooyinkuna waa qaali marka loo eego dadku sida ay wax uhaystaan iyo awoodooda wax gadasho.

W.Q. Muhammad Dhubat(Caddaawe)
muhammad@ica.net

Faafin: SomaliTalk.com | 2001