Choose kaah for confidence, convenience & competitive, rapid, reliable & responsive

Ku xiriirsan Qaybtii 1aad....

. Itaxaadka iyo aragtida siyaasiyiinta Soomaalida:

. Hadda iyo Itaxaadka: 

Itaxaadka iyo aragtida Siyaasiyiinta Soomaalida.

Madaxda Siyaasadda Soomaalida siyaalo kala duwan ayey uga hadleen Itaxaadka, walow siyaasiyiinta Soomaalida aan la kala garan karin wax ay caqiido ahaan u rumeysan yihiin iyo waxa ay ku dangaara isleeyihiin.

Aniga oo qaar kamid ah Siyaasiyiinta Soomaalida soo qaadanay, bal ila arag waxa ay ka qabaan ururkan Itaxaadka.

C/Qaasim Salaad Xasan:

Waa Madaxweynaha DKG ee Jamhuuriyadda Soomaaliya, ee lagu soo doortay Carta, horayna waxa uu u ahaan jiray W/arimaha Gudaha ee dowladdii M.S.Barre, waxa ay hadda col iyo cadaawo yihiin R/Wasaare Millas Zinaawi, weyna isla afgaran la’yihiin xalka arimaha Soomaaliya, Zinaawi waxa uuba C/Qaasim ku tiriyey inuu xubin ka yahay ururka Itaxaadka, halka C/Qaasimna uu Zinaawi ku sifeeyey in Soomaalida uu ku colleenaya Diinta Islaamka ee ay haystaan.

Mar ay Somalitalk.com ku soo booqatay xaruntiisa Muqdisho, su’aalihii ay weydiisay waxaa ka mid ahaa, ra’yiga uu ka qabo ururada Islaamiga ah ee ka jira Soomaaliya, iyo argagixiso iney joogaan Soomaaliya, waxa uuna ku celcelinaya in aysan jirin ururro argagixiso ah oo ka jira Soomaaliya, awood ciidanna haba yaraatee aysan ku lahayn dalka, waxa uuna tilmaamaa in arintu aysan ahayn ladagaalan argagixiso ee ay tahay ladagaalanka shacabka Soomaaliya.

Waa gudoomiyihii jabhaddii S.S.D.F. waxa uu ka tagay Siyaasadda G/Bari kadib markii uu doorashada Madaxtinimo ee lagu aas’aasayey Puntland uu kaga adkaaday Col.C/Laahi Yuusuf Axmed.

Sida ku cad waraysi uu bixiyey xilliyadii uu dhexmaray dagaalka Jabhaddiisii S.S.D.F. iyo Itaxaadka, kuna dhexmaray G/Bari iyo Nugaal. Waraysigaas oo uu la yeeshay Jornaalka afka carabiga uga soo baxa London ee "Asharqal-awsat". Cadadkiisii 50790. soona baxay.24-10-92. Su’aashii la weydiiyey oo ahayd nooga waran ururka Al-itaxaad Al-islaami? Jawaabtiisii waxay ahayd sidatan.

Waa aasaasihii maamul goboleedka Puntland, haddana ah Madaxweynaha xoogga ku qabsaday dowlad goboleedka Puntland, waana hogaamiyaha kaliya ee aan isleeyahay waa ka mabda’ la dagaalanka Itaxaadka iyo ururrada Islaamiga ah ee ka jira Soomaaliya, halka madaxa kale ee Soomaalida ay ka tahay ku qaraabasho oo kaliya.

Sidoo kale shirkii wadatashiga ee ahaa kii lagu aasaasayey Puntland laguna qabtay Garowe bilowgii 1998. waxa uu ka jeediyey khudbad ay hadalladiisi ka mid ahaayeen. (Al-itaxaad waa cadaw gudaha nooga jira, goobihii muhiimka ahaana gacanta ku dhigay, sida Iskuullada, Gacansiga, iyo Masaajidda.) maalintii uu khudbaddaa ka jeediyey hoolka shirka, anigu waxan markaa Safar ku marayey isla magaalada Garoowe, warkana waxaa isiiyey raggii goob joogga ka ahaa khudbadaas, sidoo kale waxa war bixin dheer ka qoray Wargayska ka soo baxa isla Garowe ee lagu magacabo "Riyaaq", isagoo isla arintaa daba jooga ayuuna wargaysku waraysi dheer kala yeeshay arintaa Caalimka daggan Garawe Sh.C/Qaadir Nuur Faarax (Gacamey) oo uu sheekhu yiri hadal dheer oo uu cinwaankiisu ahaa, ( Inuu nin masuul ahi hadalkaas ku hadlaa mahaboona).

Waa gudoomiyihii S.N.F. horay u ahan jiray W/Gaashaandhigga ee dowladdii M.S.Barre, waana hogaamiyaha kaliya ee Itaxaadka la diriray isagoo kaalmeysanayey dowladda Itoobiya oo iyadu u aragtay Itaxaadka khatar ay lagama maarmaan tahay in la tirtiro, taasoo ay dawladda Itoobiya ku guuleysatay in ay meesha ka saarto awooddii ciidanka Itaxaadka ee ka jiray gobolka Gado, Jenankase hadda lama hayo Siyaasad ahaan halka uu xisaab san yahay, waxaana muuqata inuu ku fashilmay Siyaasadda Soomaliya, taasna uu qudhiisu garawsaday.

Waraysi uu Cumar Xaaji siiyey Jariidada "Al-hayat" ee afka carabiga uga soo baxda London, soo baxday 19-8-96. iyagoo markaa su’aalo badan ka weydiinayey dagaalkii Gedo ka dhacay. 9-8-96. iyo ururka Al-itaxaad, isagoo arimahaa ka hadlayana wuxuu yiri.

Isla dagaalkii labaad ee ka dhacay Gado. 12-6-97. oo ahayd maalintii ugu danbaysay maamulka Itaxaadka oo ka sii jira degmooyinka B/Xaawo, Luuq, iyo Doolow, ayey BBCda Soomaaliga waraysi kula yeelatay Cumar Xaaji isagoo jooga Mandheera, waraysigaas oo uu qaadayey Wariye "Siciid Cali Muuse", ayey ka mid ahaayeen wax yaabihii uu u sheegay in (Itaxaadku ay yihiin dad ajnabi ah oo ka kooban wadamo shisheeye sida Faransiis iyo dowlado kale) mar uu wariyuhu weydiiyey su’aal ahayad, "Oo meeshaba waxaa jooga la leeyahay wadaado malcaamado ku haystee?" Ayuu ku jawaabay (taasi waa Abuukaata-nimada BBCda).

Waa Madaxweynihii ku meel gaarka ahaa ee lagu soo dhisay Jabuuti 1991. kadibna noqday afhayeenkii S.S.A. hadaba xilligii uu socday shirkii Soodare uu ee Cali Mahadi la jaalka ahaa Itoobiya ayey Jariidad todobaad laha ah ee afka carabiga uga soo baxda London "Al-wasad" waxa ay wax ka weydiisay ururka Al-itaxaad waxa uuna ku jawaabay ( waa urur qalalaase kawada gudaha Soomaaliya, waxa uuna u shaqeeyaa dana ay leeyihiin wadama kale, waxa uuna doonayaa inuu annaga nagu fuliyo).

Waa madaxweynihii Salballaar, ahna gudoomiyaha U.S.C./S.N.A. hadana ka tirsan golaha S.R.R.C. sanadihii 96-97-98. ayey Siyaasiyiin Soomaali ihi faafiyeen in Xuseen Caydiid uu gacan saar la leeyahay ururada argagixisada ay u yaqaanaan R/galbeedka ee kajira Soomaliya sida Itaxaadka, su’aalo arimahaas la xiriira ayey weydiisay Jariidada afka carabiga uga soo baxda Qaahira ee "Al-musawar" soo baxay 25-4-97. Su’aashii la weydiiyeyna waxa ka mid ahaa, muxuu yahay xiriirka aad la leedahay Itaxaadka? Wuxuuna ku jawaabay ( wax xiriir ah nagama dhexeeyo, meelaha aan ka taliyana awood kuma lahan, saaxada Siyaasada Soomaaliyana kama muuqdaan, burburkii Soomaaliya kadibna ururro Islaami ah ayaa sameysmay sida Jamaacatu-tabliig, Itaxaad, iyo Islaax, kuligoodna waa ururro bidco ah!!!).

Waa gaas Xuseen saa suu lahaa, waa nedhexe oo ku beegan intii uusan tagin Adis-abab waa kii BBCda ka sheegay in aysan Soomaaliya joogin ururro argagixso ah, ayna tahay been la faafiyey, waayadaan danbase waa is rogay Siyaasad ahaan oo hadda waxa uu goor walba sheegaa in Itaxaadku ay yihiin khatar argagixiso oo ka jirta Geeska Afrika, hadalkaasna wuxuu ku cadeeyey waraysi uu dhawaan siiyey Barta Internet-ka ee Somalitalk.com.

Qanyare: Aniga Danbiile in lala diriro waan qabaa waana in uu cad yahay danbigiisa, Soomaaliya hadda xarun Argagixiso kuma taal, xeryo ay ku tababartaana ma jiraan, way jiraan dad aaminsan mabaadi' diineed mase ahan dad awood leh oo afkeenu waa isku ammaan bey ku shaqaystaan, waxaana argagixiso lala diriri karaa markii ay Dowlad dhexe oo Soomaaliyeed timaado oo danbiyada ka ilaalisa dadka, sidaa awgeed markab Jarmal ah iyo diyaarad Ingiriis ah midna waxba kama qaban karaan arrimaha Soomaaliya waana qorshe qaldan, Soomaaliyana hadda kaalmo ayey u baahan tahay ee cirka xiin xiin xabad u noqon mayso.

sidaas ayey ahayd jawaabtii Qanyare ka bixiyey su'aashii ahayd in argagixiso joogto Soomaaliya iyo in kale.

HADDA IYO ITAXAADKA:

15kii Maarso 1943kii ayaa 13 dhallinyaro ah oo magacyadoodu hoos kuqoranyihiin asaaseen xisbigii SYC, kaas oo markay taariikhdu ahayd 1947 isubedeley xisbigii SYL:  C/qaadir Sakhaawadiin  Yaasiin X. Cusmaan Sharmaake  Sayid Xirsi Nuur  Maxamuud Cusmaan Baarbe  Daahir X Cusmaan Sharmaarke  Xaaji Muxumed Xuseen  Khaliif Hundow Macalim  Muxumed Faarax Hilowle  Muxumed Cabdulle Xayeesi  Cusmaan Geedi Raage  Dheere X Dheere  Muxamed Cali Nuur  Cali Xuseen Cali Taariikh kooban ee SYL .. GUJI

WARARKA KALE: GUJI SAWIR

Aan u soo noqonno su’aasha ah "Hadda iyo Itaxaadka", haddii aan kasoo hadalnay waayo-waayo wixii uu soomaray Itaxaadku, oo aan ku xijinay ra’yiga Caalamka iyo Madaxda Soomaalida qaarkeed ka qabaan Itaxaadka, aan is weeydiinno su’aasha ah HADDA IYO ITAXAADKA?.

Mar aan su’aashaa u bandhigay Macallin wax ka dhiga Jaamacadda "Nairobi University" D.r. C/Laahi C/Qaadir ayaa iigu jawaabay in Itaxaadku aysan hadda awood ciidan ahaan u jirin, ayna yihiin marxalo Soomaali soo martay, waxuuna hadalkiisii ku soo koobay waa laga soo gudbay Itaxaadka sidii looga soo gudbay S.Y.L. oo kale.