• Dhibaatooyinka Laanta Af-Soomaaliga ee BBC-du ku hayso Soomaalida Ogaadeenya iyo Guud ahaanba Dadka Soomaaliyeed

Qore: Nuur Liibaan | nliibaan@yahoo.com  

I  I  D  H  E  H

Walaalayaal  Salaan Xishmad Mudan kadib.Waxaan halkii ka sii wadaynaa Maqaalkeenii inagoo ka bilaabayna Halkay inoo Joogtay,una sheegi akhristayaasha Maqaalkan Jawaabta suaasha aynu qabteenii hore ku sheegnay ee ahayd Waxa ay yihiin Xaqiiqooyinka ka jira Ogaadeenya.

Ogaadeenya waxaa ka socda Halgan uu Shacbigaasi ku doonayo aayo ka tashi,hadaba Majaraha Siyaasadeed iyo Midka Milatari ee Halgankaasi waa mid ka goá oo uun ku Xidhan oo qudha Shacbigaas isaga ah,Cid kasta oo kale saamayn toos ah kuma yeelan karto,waa in uu Halgankaasi socdo iyo in kale iyo Wax ka Badelka Ujeedooyinkiisa soo socday mudada dheer,Casriyeyn,Soogaabin Xiliga Xoriyad Gaadhsiin,La Qabsashada Duruufaha Cusub ee Dunida soo Food Saaray iyo Wixii Lamidaba.

Waxaa kale oon la soconaa in marka Halgan, Kacdoon, Ujeedo, Qadiyadi ay socoto in ay jiraan labo dhinac oo isku haysa Qadiyadaas,waxaa kale oo iyana khasab ah in ay jiri kuwo taageera iyo kuwo ka soo hor jeedsada.Dhanka kale waxaa iyana soo bixi kuwo ka faaíidaysta Qadiyadaas iyada ah oo Dano Dhaqaale iyo Mid Siyaasadeedba uga faaíidaysta labada dhinac ee arintaas socota isku haya.

BBC-da Laanteeda Af-Soomaaligu iyadoo horayba u ahayd Hayad loo sameeyey Hir Galin Gumeysi dhanka Siyaasadda ayey waxay kaloo ahayd mida sida Rasmiga ah u hir Galisay Cabudhinta Saxaafadda ee Shacbiga Ogaadeenya la Saaray Markii Gumeysiga loo Gacan Galiyey,Cabudhintaas oo Jabtay ama Daaha laga Qaaday Sanadihii 1964-tii,1977/78-dii,Xiliyadaas ooy Ummadda Soomaaliyeed u Qaanshaysatay in ay Gebi ahaanba Ka Xoreeyaan Walaalahooda maqan ee ku hoos Jira Gacanta Gumeysiga Itoobiya.

Markii hadaba la riday Xukumadii Dhergiga Itoobiya ee uu Mingistu Haile Mariam,madaxa u ahaa eey Taliska Itoobiya la Wareegeen TPLF/EPRDF-tu,waxay hoos kala soo baxeen Faylkii Goo! nida ahaa ee lagu Maamuli Jiray Ogaadeenya kaas oon ahayn midka Dunida loo sheego ee ah Xukun Milatari oon Naxariis lahayn kuna Dhisan Dil, Xidhay, Xaqiraad, Xoolo Ood,Ciqaab,Kufsi,Dhac iyo Gebo Gabayn,waxay intaas ku kordhiyeen Been Cad oo ah Dimuqraadiyad Af ah oon waxba ka jirin,taas oo runtii ay ku hantiyeen dad aad u fara badan oo qaarkood Soomaali yihiin aynaba Maanta ku dhihi Itoobiya waa Dimuqraadiyad,Haday Dimuqraadiyad tahay maan Qaadano Maxaa Noo Diidan?

BBC-du ileen awalba mid taas loo sameeyey bay ahayde halkeedii bay ka sii waday,Dhaan Daban Gaale u Rarkii iyo Marin Habaabintii Shacbiga Ogaadeenya iyo Midka Soomaaliyeedba,inagoo Dib ka faah faahin doona qaybaheena Danbe Dhibaatooyinka ay ku hayso Dadka soomaaliyeed.Isbadalkaas ka dhacay Itoobiya wuxuu badalay Jawigii Siyaasadeed ee Geeska Afrika wuxuuna runtii qatalay dad badana isagoo khatar weyna afka ugaga riday.

Nimanka Itoobiya Xukunkeeda Qabsaday oo la yidhaahdo Tigre ahna asa! l ahaan kuwa uu dhabta u taabanayo Magacii Abasiiniya,waxay yihiin kuwo hadafyo waaweyn leh,kuwaas oon iyana dib ka sheegi doono.Waxaa kale ooy yihiin kuwo Degenaa,Initii ay Macaaradka ahaayeena Soomaaliya,Xafiisyona ku lahaa,Waa sida TPLF-ta ee mudadaasna waxay barteen Dhaqanka Soomaalida,taasina waxay u sakhirtay in ay si fudud dadka u dhex Galaan,Ogaadaana Meelaha loo jilicsan yahay ee Soomaalida laga dhex Gali karo.

Sidaan la socono BBC-da Laanteeda Af-Soomaaliga waxaa ka shaqeeya oo Wariyayaal ka ah dad Soomaaliyeed oo ka Baahiya Wararka iyo Barnaamijyo loogu talo galay in ay Afkooda ku soo gaadhaan Ummada Soomaaliyeed,Barnaamijyadaas waxaa laga leeyahay dan taas oo mudan kharashka lagu bixinayo haddii aan dan laga lahayna laguma bixiyeen lacag intaas laég mudo Qarni ku dhowaad ah.Haddii aan hadaba saaxiibayaal soo koobo Ararahaygii oo dhan oon hada guda Galo Dulucdii Maqaalka waxaynu u kala horaysiin sidan.

Markii ay Tigreegu Muujiyeen in ay! soo dhaweynayaan,Dhinac Siyaasadeed iyo Maaliyadeedba Cidii u qabanaysa 3dex wax yaalood oo kala ah 1-Hir Galinta Gumeysiga Itoobyia ee Ogaadeenya 2-Bur Burinta iyo Kala Fogeynta,Kala Qaybinta Ummada Soomaaliyeed(Jamhuuriyada)3-Ka hortaga Dib u samaysanka Dawlad Soomaaliyeed,BBC-da Laanteeda Af-Soomaaligu waxay noqdeen Kooxda Koowaad ee Shaqadaas u qabatay Walina u haysa Gumeysiga Itoobiya iyagoo awalba Gumeyste Caalimi ah taas u hayey,hadaba waxaan jeclaan lahaa in aan Xaqiiqooyinka Marag Ma Doonka ah een arintaas ka hayo aan mid mid idiinku soo Gudbiyo.

1-Hirgalinta Gumeysiga Itoobiya ee Ogaadeenya

Si hadaba ay Yuusuf Garaad iyo Ragiisu uga faaíidaystaan Dhibaatooyinka Gumeysi ee lagu hayo Walaalahooda Soomaaliyeed waxay dhankooda ka adkeeyeen Siyaasaddii Cabudhinta Saxaafada ee lagu hayey Ogaadeenya,waxayna indhaha ka qabsadeen in ay Xaataa in yar ka sheegaan Dhibaatooyinka Ogaadeenya ka dhacaya iyo Dulmiga! Lagu Hayo Shacbigaas,sida Dilka,Dhaca,Xidhayga,Xoolo Oodka,Ganaaxa,Rarashada Baniáadamka,Madax Furashada dadka iyo Duunyada iyo Gadaafooyinka kale ee lagu hayo Dadkaas dhiban.

Si marka ay Xaqiiqada u Qalibaan waxay taas ka Warankeeda u Wakiisheen Aadan Cusmaan oo ah Wariye ka mida Wasaaradda Warfaafinta Itoobiya oo dhambaalka uu BBC-da u soo diro laga soo diyaariyo Wasaaradiisa.Wararka Ogaadeenya ee Xambaarsan Dilka iyo Dhibaatooyinka Shacbiga loo geystay Aadan Ma Soo Diri Karaa? Jawaabtu waa maya.Yuusuf Garaad wuxuu taas ku badashay Dhaqaale Maaliyadeed oo uu ka helo labo Jaho kuwaas oo kala ah 1-Maamul ku Sheega ay Itoobiya ka samaysatay Ogaadeenya oo Xawaalad Bil Walba Loogu soo diro iyo 2-Dhaqaale Saami Culus leh oo uu ka helo Safaarada Itoobiya ee London,Loona Soo Mariyo Jahooyin aan Jeclahay in aanan maqaalkan ku Magacaabin.Shaqsi ka mida Shaqaalaha Laantaas Af-Soomaaliga ee BBC-du waxa uu sheegay in laysk! u qabsado sidii loo kala qaybsan lahaa Dhaqaalahaas mar marka qaarkood.

Waxaa jira Shirar ay isugu yimaadaan Jaaliyaadka Ogaadeenya ee Dibaduhu,Sanadkiiba,kaas ooy Jaaliyaadku ka kala yimaadaan Dhamaan Dunida Dacaladeeda laguna qabto kolba Meel.Sanadkii 2000,Waxaa lagu qabtay Germany,2002 Waxaa Lagu qabtay Norway,2003,Waxa lagu qabtay Sweden.2000 waxay BBC-du Kolkii dhawr Jeer lala hadlay u sheegeen in Jaaliyaadka Kililka 5aad,ay ku Shireen Magaalada Stuttgart ee dalka Germany,ayna Joogeen Sh.Ibraahin iyo Madax Sare oo ONLF,waa Yaabe maxaa isu keenay Sh.Ibrahin iyo Kilil Itoobiya,Sanadkii 2002 wayba Diideen in ay haba yaraatee ka hadlaan arintaas,iyadoo Cabashooyin badan loo gudbiyey.Sanadkan 2003 Shirkii Weynaa ee la qabtay way ka furaysteen dhagaha in ay kaba hadlaan,iyagoo ku badashay Maaliyad aad u miisaan badan.

Shir Weynihii 2aad ee Ogaadeenya eey Jwxo,isugu timid Sep,1998,waxa ay u sheegeen sidan,Warar Naga soo Gaadhay Maamulka Kililka 5aad,ayaa sheegaya in Jwxo,ay Shir yeelatay oo lagu doortay Gudoomiye,Xoghaye Guud iyo Maamul kale.Warkaas waxaa u gudbisay Jwxo,iyada oo uu u Gudbiyey Wakiilka Jwxo,ee London,aynaba yaqaanaan Laftoodu Raga Warka Sheegaya.Hal Diidani Geeday Ku Xoqato Ma Waydo.Dagaalada ay Jwxo,la Gasho Gumeysiga Itoobiya ee lagu jabiyo Ciidanka Gumeysiga Itoobiya ma Sheegaan laakiin haddii ay dhacdo in dhawr Xubnood laga dilo Naftood horayaasha iyagoo si khariban u sheegi oo ka boodi Magaca dhabta ah ee Halganka bay ku niyad Jabiyaan Shacbiga Mintidka ah.

2-Bur Burinta iyo Kala Fogeynta,Kala Qaybinta Ummada Soomaaliyeed(Jamhuuriyada)

Dagaalka sokeeye ee Maanta ka socda Soomaaliya waa mid ka qoto dheer sida dad badani u malaynayaan,waa dagaal salka ku haya meel fog iyo qadiyad.Si loo xalaalaysto dhulalka Soomaaliyeed ayaa markii laga fadhiyi waayey eey Gumeystayaashii ku ladi waayeen dhulkay haysteen la yidhi bal maan Gad kale eegno.

Mi! ngistu Haile Mariam ayaa faanayn markii uu ka tagayey Xukunka Itoobiya isaga oo u faanay Boqor Mililik kuna yidhi reer Itoobiya,Cadawgii kaliya ahaa ee Itoobiya ayaan u dhameeyey aniga oo Gaadhsiiyey heer uuna waligiis ka soo kici doonin,isaguna isu dhamaynaya oo is dilaya.Hadaba BBC-da oo iyana Kooxdaas ka mida waxay dhankooda ka wadaan Olole kala fogayn iyo Dira Diraale ku dhisan kaas oo ah Balaayo Aloos,Waxaan Jirin Sheeg,Buun Buunin Jaho Xun,Cabudhin kii Mudnaa.Taasna waxay ku badashaan Dhaqaale ka yimaada Cadawga Ummadda Soomaaliyeed ee Itoobiya,Yuusuf Garaadna waxaan ku Tilmaami karnaa ka ay ku socoto Khasnadaas Xaaraanta ah ee Suuqa Madaw Ka Furtay Laantii Awalba Balaayo Sheega ahayd.Waa Loo Dhashaa Wadani Mise Waa Layska Dhigi Karaa Wadani!!!!!!

3-Ka hortaga Dib u samaysanka Dawlad Soomaaliyeed

Danta Cadawga Soomaaliyeed kuma xidhna in ay Dawlad Soomaaliyeed oo Xor ahi Dib u dhalato,si marka uu kaalintiisa Cadawgu! u Guto wuxuu ku khasban yahay in uu Geed dheer iyo mid Gaabanba u fuulo sidii ay taasi ugu hir gali lahayd,Waxaan shaki ku jirin heer Cadawnimada Bahal Nimadu ku dhisan tahay eey Itoobiya Maanta ugu dher Jirto arimaha Goonida ah ee Soomaaliyeed iyadoo heshay dad aan fikirkooda iyo Bisaynlkooda Siyaasiga ahi aad u dheerayn oo Soomaaliyeed.Weerarada Qaawan,Qayb Qaybinta Dhulka Soomaaliyeed,Gacan Kula Jirka Gudaha Soomaaliya,Kooxo Samaynta iyada Raacsan,La Dagaalanka Dawlada Ku Meel Gaadhka ah ee Soomaaliyeed iyo Dr.Abdiqassin Salat Hassan oon Waxba Galabsanin ee lagu Maagayo uun Kursiga Madaxweynanimada Soomaaliyeed iyo kuwo kale oo jira,waxay tusaale u yihiin Cadaawada Itoobiya.

Yuusuf Garaad taas kama hadlaan waliba markay soo qaadaana si laga yaq yaq sado bay ula hadlaan Siyaasiyiinta Wadaniyiinta ah ee ka dhiidhiya in ay Hoos Galaan Gumeysi.Waxaa kale oon la soconaa in ay Waagii hore ee Siyaasadda Gumeysigu ka Jiri Jirtay Guud ahaan Soomaaliya ay jiri jireen! Niman Turjubaano la dhaho oo yaqaana Afka Gumeysiga oo iyaga iyo dadka u kala Turjubaani jiray,Qaarna wali ay hawshaas wadaan oo ku hadlaan Af-Xabashi iyo Sawaaxili,kuwaasi hadaba akhristoow waa qayb Gumeysiga ka mida waxaana si dhib yar u dhihi karaa BBC-da Laanteeda Af-Soomaaligu waa uun Turjubaan Casriyeysanee bal Saaxibayaal taas Ogaada.Intaasna waxaan ku koobaynaa qaybtii 2aad ee Maqaalkeena.Waana inoo Qaybta 3aad iyo Cadaymo Kale oo La Xidhiidha Yuusuf Garaad iyo Ka Macaashkiisa Qadiyadaha Soomaaliyeed,Halkiina haynooga sii socoto Tixdii Gabayga ahayd een ka soo Xulay Diiwaanka Kaydka Macallin Dhoodaan,ee Gabaygii Qar Ja Jaabo.


Qal Qal iyo Qandiga Faaruqee London Ku Qawlaysan
Qaldaankii Qabyada Soo Unkiyo Qaatil Socodsiiyey
Siyaasaddu Qisaas lagu Mutiyo Qool Markay Galiso
Xaqay Naga Qudh Qudhiyeenba Waan Kaga Qufaynaaye

Dhirtase Geed Quwaaxee Qalalan Qodob Aboor Yeeshay
Qabadiyo Dharkayn Qolof Ridiyo ! Qarari Oodeeda
Qodax Taag Yar iyo Qoofalkiyo Qocondhi oo Dayrtay
Qarjajabo Qudhaan Jadu Gashiyo Qori Jabkuu Daadshay
Quwad Malaha ay Kaga Qabtaan Aar Ku Qawdhamiye
Qaran Qaaro Nama Joojisee Waa Bir Qalaxdaasee

Qod Qodeeye Kaas Ha ii Qasbina Haw Qayilo Wiigee
Dayax Shan iyo Toban Kii Qadimay Galin Qarsoonaaye
Gudcur Qama Habeenkoo Qafilan Qaybta Fiidnimada
Iyadoo Bil Sii Quluulatay oo Qara Yar Moodaysa
Sida Qarandidii Kow Dheh Tidhi Qamar Cawayskaa Hay
Qof La Mida Horaan ugu Qadaray Ma Aha Qaan Gaadhe

Qof Lamida Waxaa Lagu Qadaray Ma Aha Qaan Gaadhe
Balaayada Ku Qamar Daadsatay Moodi Qayo Roobe
Qasaariyo Qabiiliga Liqaba Dad u Qushuucaaya
Raga Qoodan ee Ka u Qoslina ugu Qadoodaaya
Doqontaas Qufici Yeen Aqoon Meeshii Lagu Qoomay
Ma Qanciyo Wax Kama Quustahaas Qaayo Kala Sheegay

Qol Qolooga Caytama Sidii Qaasadii Dumarka
Wax La Qaaba Qoonkii Shubaa Ima Quseeyaanee
Af Qadoodii Jaariga Baraan Weedhu Qaabiline
Ka Qa! b Weyni oo Lama Qastee Waaban Quudhsadaye
Isma Qabano Iimana Qalmaan oo Ma Qayrsado ee

Akhri Qaybtii 1aad akhristoow.

Nuur Liibaan | nliibaan@yahoo.com  

Faafin: SomaliTalk.com | Aug 21, 2003

MAQAALADII ARAGTIDA DADWEYNAAH EE BBCDA AF-SOOMAALIGA  

114 Suuradood ee Qur'aanka

Copyright & Islaamku wuxuu ka qabo.... Akhri

.... Copyright & Islaamku wuxuu ka qabo.... Akhri

Kulaabo bogga hore ee  www.somalitalk.com

Afeef: Aragtida qoraalkan waxaa leh qoraaga ku saxiixan

 
MAHURAAN: Waa buug dhowaan soo baxay GUJI...

 

---

BILICDA SOMALIYA
Luuq Ganaane, 1987
Waa wiil yar oo Somaliyeed oo nayl yar dhabta kuwata xilli nabadana dhexjooga Bilicda dhulka Soomaaliya. Akhri

Minneapolis: Shirweynihii Ardayda Soomaaliyeed ee W/America
warbixin: kulankii ardayda Soomaaliyeed ay ku yeesheen Jaamacada Minnesota.. Guji... Aug 17