SomaliTalk DALSAN
w w w . S o m a l i T a l k . c o m
SOMALITALK - MAQAAL

March 7, 2004  
 

Midgaanow Ab iyo Aabe kale Alle Kuma Badin!

C/Rahman Eelay eediran@yahoo.com

Awoowayaashii hore ee Midgaanku waxay ahaayeen dad aad iyo aad isula qab weynaa oo u arkayey inay ka sareeyaan dadka intiisa kale. Waxaa la yaab leh sida ay faracooda maanta joogaa ay isu duleynayaan ee ay u qaadanayaan wax kasta oo quudhsi ah. Waxaay nafsad bideen inay sheegtaan ab iyo aabe aan Illaahay u baneyn, Suubanihiina (scw) uu ka digay in laysku dhejiyo oo la sheegto dad aadan sinji ku lahayn.

Waxaa muhiim ah in Midgaanku ogaado inaysan waxba uga kordheyn haddii uu sheegto qoys Aji ah denbi iyo dulli mooyee. Marna ma ogola Ajigu inaad sheegato qabiilka uu ka soo jeedo inuu dan ka leeyahay Midgaanka mooyee: Qaaraan, Hiilo, Farsamo iwm.

Haddaba maxaa Midgaanow huqda kugu dilay? Maxaad u sheeganasa qabiil nin kaa faana uu leeyahay oo ay ku xigto yaad ka tahay, yaad ka sii tahay, jilibkee tahay iyo ina ayaad tahay. Waxaan shaki ku jirin in dhiraandhirinta qabiilka ee Ajigu sameystay uu Midgaanku meelna ka soo geli karin oo aan ilaa iyo hadda la helayn qabiil Aji ah oo leh waanu is sheeganaa, anagaad tihiin oo waad nala siman tihiin. Mar haddii aysan arrintaasi dhacayn, waxaa haboon in Midgaanku isu tashado oo uu ka baxo isyasida, isduleynta iyo jirjiroolanimada.

Waxaa wanaagsan in Midgaanku ogaado in xagii la eegaba uu Ajiga kala mid yahay amaba bara dheer yahay: Qurux, Farsamo, tacliin, Biniaadnimo, Wadaninimo iwm. Haddaba maxaa kelifay dad aad intaaba isku mid ka tihiin ama aad dheer tahay inaad isku lamaaniso iyagoon ku rabin?

Waxaa su’aasheydan si wanaagsan uga jawaabay waxgaradka da’da yar ee Ali-Azhar oo ku soo qoray ma qaal (THE FACE AND VOICE OF MIDGANS)

aad uga sheekeynaya niyad jabka ku dhacay Midgaha iyo waxa ku kelifay Bogga www.midgaan.com. Maqaalkaas oo ku qornaa Ingiriis waxaa uu ku bal-balaadhiyey sababaha ku kelifay inuu Midgaanku isku lamaaniyo Ajiga inay ugu weyn tahay inuu Samata baxo. Waxaa la ogyahay in Soomaalidu ay ka mid tahay qowmiyada yar ee dunida jooga ee wakhti jooga iyo mid tegayba aan meel fog gaadhin. Waxaad ogtahay in ilaa maanta aanu isu dilno qabiil-qabiil oo la kala dhaco xoolaha, fardaha, gabdhaha iyo weliba guryahoo dab la suro.

Midgaanku qabiil ma leh, dhul ma leh, Ugaas,Garaad iyo Malaaq laga haybeesto oo u dooda ma leh oo xoolihiisa waxaaba lagu kaxaystaa: “ Xoolo Midgaan lama kala xigo” Haddii uu dhintana waa “ Geeriyi nimaadan aqoon iyo Midgaan bay ku wacan tahay”.

Haddaba sida keliya ee uu is leeyahay Midgaanku waad ku nabad gelasa waa inuu sheegto Ajiga, la dagaal galo, qaaraanka la bixiyo una adeego!

Haddaba waxaa Rasuulku(scw) yidhi:

Xadiis macnihiisa lagu soo koobi karo : “ Qofkii sheegta inuu ka soo tafiirmay qof kale oo aan aabihiis ahayn ama Cabiid sheegtay inuu leeyahay qof kale oon lahayn nacaladii Eebe, tii Malaai’ktiisa iyo tii dadka oo dhan ayaa ku dhacday. Illaahayna aakhiro qofkaas isaga ah ka aqbali maayo toowbad.

The one who claims descent from someone other than his (real) father, and the slave who attaches himself to someone other than his (real) master, are cursed by Allah, His angels, and the people. Allah will accept neither repentance nor ransom from such a person on the Day of Resurrection. (Reported by al-Bukhari and Muslim.)

Xadiis kale ayaa Suubanuhu ku yidhi (scw): “ Haddii qof isagoo og uu sheegto qof kale oo aan aabihiis ahayn Jannada Eebe waa ka mamnuuc inuu galo”

Sa'd bin Abi Waqqas narrated that the Prophet (peace be on him) said, If someone claims a person as his father with the knowledge that he is not his father, the Garden will be forbidden to him. (Reported by al-Bukhari and Muslim.)

Hadalkii Eebe Weyne, Suurada 33:4-5 ayaa waxay na baraysaa in carruurta la korsado aan laysku lamaanin karin oo Illaahay agtiisa ay ku haboon tahay in carruurta aabihii dhalay iyo asalkooda loogu yeedho.

Haddaba waxaa haboonaatay marka la eego aakhiro iyo Aduunba in Midgaanku uusan cidna isku dhejin ee uu asalkiisa iyo waxa loo yaqaan uu u noqdo. Si kasta iyo wax kasta oo Midgaanku Ajiga ku qanci is yiraahdo waxay u eg tahay hal bacaad lagu lisay. Waxaan jeclahay inaan idiin soo gudbiyo wada hadalkan soo socda.

Aniga iyo nin aanu isla soo kornay oo la yiraahdo Umarow oo muddo isugu kaaya danbeysay bay doodani na dhex martay. Afka lagu hadlayaana waa May(Raxanweyn)

Umarow (Cumar): Heey Eediran! Salama Aleikum? Iska warran?

Eediran (C/Raxmaan): Waa la fiican yahay. Oo, oo, een kumaad ahayd ninyahow?

Umarow: Saaxiib igaran meysid miyaa. Waxaan filayaa timahan cadaaday iyo bidaarta baadan igu garanayn

Eediran: Saaxiib aad kuu garan mayo, laakiin wejigaagu wuu igu yaalaa! Xagaanu isku aragnay, USA, Africa, Baidoa, Madhaaytii, Kismaayo, Xamar. Xagee, xagee?

Umarow: Waa wareertay Wallaahi! Xusuuso Baidoa iyo Dugsigii sare ee 11-ka Janaayo ayuu yidhi isagoo qoslaya

Eediran: Isla markii uu qoslayba waxaa ii soo baxay sawirkii isagoo yaraa aan arki jirey! Woooooooow Umareey ahaa! Waar Umar bal warran?. Halkii baanu salaan fooda is darnay. Kadib waxaa bilaabatay sheekooyin ku saabsan beri samaadkii. Markii aanu isku daalnay buu Umar isoo jaleecay isagoo doonaya inuu wax I weydiiyo igana xishoonaya

Umarow: Eediran ma la yaabtaa waanu isla soo kornay intaasaanu iskool isla dhigananey haddana maanta qolada aad tahay ma aqaano. Horta yaad ahaydeen?

Eediran: Waxaan ahay Midgaan

Umarow: Naga daa sheekadaase runta ii sheeg

Eediran: Saaxiib ma qola kale oon ahayn baan kuu sheegtaa. Waxaan filayaa inaan kuu sheegay meesha aan ka soo jeedo.

Umarow: Saaxiib waxaas waa iska sheeko ee maxaad iska qarinaysaa koley waan ku soo ogaanayaa. Geesinima badana! Ma adigaaba sheegan kara!

Eediran: Saaxiib Nabadeey. Ogow inaadan waxba I dheereyn. Ha kugu jiq ahaato!

Saaxiibkey wuxuu la yaabay sida cad ee aan u idhi Midgaan baan ahay. Wuxuu weligii arki jirey iyadoo aan la sheegan oo laysku caayo ama qolooyin kale laga door bido. Wuxuu kaloo arki jirey iyadoo dadkii lagu sheegayey ay ka carari jireen sheegashada Midgaan.

Bal ila akhri qoraalka hoose ee ku jirey qoraalkii Ali-Azhar ee aan ka soo minguuriyey Bogga Midgaan ee internetka. Qoraalkani wuxuu cadeynayaa sida ay isula qab weynaayeen awoowayaashii ay dadkan la takooro ka soo jeedaan. Waxay ku faani jireen farsamadooda iyo waxqabadkooda taasoo dhaxalsiisay inay sameeyaan Hubka sida ba’an wax u xasuuqi jirey ee waagaa aadka looga argagixi jirey ee la oran jirey Waabaayo. Qoraaga ayaa Xirsi kula yaabay sida uu isula weyn yahay iyo geesinimida, fatooshka iyo quudhsiga ku jira. Wuxuu qoraagu sheegay in aan Soomaalida kale oo dhan aysan kula tartami karin oo uu Xirsi bara dheeryahay arrimahaa kor lagu soo sheegay. Wuxuu yidhi waxay ka yimaadeen fir ku cajab gelinaya waayo wax cuqdad is yasid ah ma leh mana ka heeybeeystaan ninka cad, sharciyadiisa iyo hubkiisaba. Waa dad aad kuu cajb geliya oo runtii lala rafiiqi karo. Hiirad ayaa ii sheegay buu yidhi in ay ahaayeen Midguhu dadkii ugu horeeyey ee carriga Soomaalida deganaa. Kadib markii dagaal ba’an oo Hargeysa agagaarkeeda ka dhacay looga guuleystay la qafaashay oo ay Islaameen. Kadib waxay Midguhu u leexdeen xagii farsamada, dhakhtareynta, Umulisada oo ah waxyaabo uusan Ajigu marna ka maarmi karin, haddana uu ku duleystay Midgaha. Aroosyada Ajiga iyo marka islaamahoodu foolanayaanba waxaa khasab ahaan jirtay in Midgaan laga casumo!

“The Somalis (Midgan) race, the most interesting, the most proud, the most courageous and intelligent, and the most  ‘difficult’ of the races of Africa, has gone into politics, for if they do not others will, in this age of turmoil, and if by some strange chance Hersi should read this (he was always in touch with the west I would be happy to have contact with him again”…….You can not beat them. They have no inferiority complexes, no wide-eyed worship of the white man’s ways, and no fear of him, of his guns or of his official anger. They are a race to be admired, if hard to love”… “He (Hirad) claimed that they were the original inhabitants of the Somali-lands who had lost the great and final battle near Hargeysa and were then taken into slavery until they became Mohammedans. After that they were Mohammedans slaves instead of mere slaves. They became metalworkers, carpenters, herbalists, hunters, and leathers workers. Every Somali woman, when she was ready to bear her child, liked to have a Midgan woman present. Wedding and dances were not complete without Midgan dressed in their gay colors and bringing luck to the nobles” Gerald Hanley, 1941, Warriors Life and death among the Somalis

( The History of Midgan)

Waxaa nasiib xuma ah in iyadoo qarni hore Midgaanka dadkii la kulmay ay la yaabeen dhaqanka iyo bilicda wanaagsan ee uu lahaa ayaa maanta uu weli Ajigu sheeko xariiro lagu bah dilayo laguna habaabinayo dadka intiisa kale ay ka sheekeeyaan amaba ay buugaag ku daabaceen.

Weli ma akhrisay Sheeka xariirta Fallaartii Cirka ee ku qoran buuga Sheeka Xariirta Soomaaleed ee uu qoray Hassan Abdi.

Wuxuu na barayaa “ Nin Midgaan ah oo murqo kuus kuusan oo fool xun oo madow badan baa intuu xanaaqay falaar cirka ku toogtay markaasaa cirkii cararay oo durkay, tegayna meesha uu manta joogo………!”

Waxaa hubaal ah in colaada maanta Soomaali weyn kala gaadhay ay maareyn karaan Midguhu sidii ay u xaliyeen khilaafaadkii ba’naa ee Xornimada ka dib soo baxay: Qowmiyadan la yasaa waxay ka mid yihiin qowmiyadaha tirada yar ee aan ka qayb qaadan is-xasuuqii Soomaalida, waxay degaan dhamaan Geyiga Soomaaliyeed oo dhan, Waxay ku hadlaan dhamaan lahjadaha kala duwan ee looga hadlo carriga Soomaaliyeed.

Waxaa haboon in qowmiyadani ay is aqoonsato, is dhisto, boodhka iska jafto oo ay hiigsato heerkii ay awoowayaashood joogeen.

MIDGAAN BAAN AHAY, MAXAA KU JABAN!

C/Rahman Eelay eediran@yahoo.com

SHEEKO XARIIRTA AJIGU SHAR BADANAA!

Afeef: Aragtida qoraalkan waxa aleh qoraaga ku saxiixan

Faafin: SomaliTalk.com | March 7, 2004 

XAMAR DAAWO DACALLADA.. SAWIRRO

Kulaabo bogga hore ee www.somalitalk.com 

© www.SomaliTalk.com
All About Somalia and More..
.
>> Usheeg Asxaabtaada
Allah Is Great
usa


kaah


BILICDA SOMALIYA
Luuq Ganaane, 1987

wiil Waa wiil yar oo Somaliyeed oo nayl yar dhabta kuwata xilli nabadana dhexjooga Bilicda dhulka Soomaaliya.
Akhri



XAAFID QUR'AAN cFatax
Cabdul Fataax waa xaafid qur'aan Somali ah oo wacdaro muujiyey GUJI


Copyright © somalitalk.com. All rights reserved.

HTML CD