Nuul Liibaan.
<nliibaan@yahoo.com>


Walaalayaal,waxaan halkan idiinku soo gudbin qoraal aan kaga hadlayo Falaadhaha Colaadeed ee ka soo Ganmaya Gobalka Waqooyi Galbeed oo Xadkooddii dhaafay,Kuwaas oon laga sii aamusnaan karin.Hadaba waxaana qaybtan oo ah tii 1aad ee Maqaalka Magaciisu Sare ku xusan yahay ku bilaabi hor u dhac aan rabo in aan kula qabadsiiyo akhristayaasha Faalooyinka aan ooga hadli doono Dhacdooyinka Fadeexo ee Ku Gadaaman,Maamulka Waqooyi Galbeed ee Hargeysa ka Taliya.

Shucuubta Aduunka ku nool ayaa kuwoba meel Eebe ku Abuuray,qaar baa hoodo u yeesha in ay ku dhashaan meel Barwaaqo nabad iyo Wanaag Alla ugu deeqay,halka kuwo kale ay nasiib u yeeshaan in uu Eebe ku Abuuro Meelo Abaaro,Colaado iyo Dhibaatooyin Hadheeyeen

Dadka Soomaaliyeed ayaa ah kuwo uu Allah ku Abuuray Geeska Afrika iyaga oo lagu Manaystay,Dhamaan Kheyraadyada Dabiiciga ah ee Baniáadamku lahaan Shahooda ku kala horumay.Waxay Soomaalidu taas ku mutaysatay Cadaawad Xoog badan oo kaga timid kuwii aan Hantidaas Dabiiciga ah lahayn,waxaana ugu horeeya Gumeystayaashii Caalamiga ahaa ee Ummadda Soomaaliyeed u  kala Qoqobiyey 5ta Qaybood ee ilaa maanta Geeska Afrika dhibaatooyinka ka aloosan u sababta ah.

Marka Shacab lagu soo Duulo ee la doonayo in gacanta lagu dhigo waxaa Gumeysigu had iyo Jeer uu Daraasad ku sameeyaa habkuu  dadkaas u dhex gali lahaa ee uu danihiisa uga dhex fushan lahaa,isaga oo marka uu taas dhameeyo dabadeed ku dhaqaaqa Qorshaha Karaamamda,Sharafta iyo Xoriyada lagaga qaadayo ummadaas.

Hadaba Saaxiibayaal inaga oo taas Maskaxda ku hayna,waxaynu ognahay in Gumeystayaashii Caalamiga ahaa ee Dadka Soomaaliyeed Xoriyada ka qaaday ay ka soo dageen Xeebaha iyagoo Xidhiidh kala yeeshay Soomaalida kuwii xiligaas u dhowaa ee Xeebaha Degenaa.Waxaa Xusid mudan in  dadkii Xeebaha degenaa ayna u wada dhaga nuglaanin Qorshayaashii Gumeystayaasha Caalamiga ee Dadka iyo Dalka Soomaaliyeed Boobay.

Waqooyi Galbeed oo ah kuwa inta badan farta lagu fiiqo marka arimahaas laga hadlayo waxay inta kollba u talisa Bulshadaas taariikhda ku galeen in ay ka Hiishaan Walaalahood iyagoo dhaafsanaya dano aan u dhigmin,laadna ugu dhaga Nuglaada Gumeystayaasha Caalamiga ah iyo midka cusub eey sida indhalaáanta ah u daba socdaan ee ItoobiyaWaxaa kale iyana marag madoonto ah Dagaalkii uu Halyey Al-Sayid Mohamed Abdalla Hassan ku hayey Ingiriiskii iyo Halgankii Daraawiishta siday uga hor yimaadeen eey ugu adeegeen Gumeysigii Ingiriiska.Waxaana Eedaas aan lala wadaagin kuwa Siyaasiyiinta ah ee hadba u taliya Reer Waqooyi Galbeed,walow ay jireen,walina jiraan kuwo badan oo wanaagsan dareenkaasna ka caafimaad qaba.

Markii ay Burburtay Qaranimaddi Ummadda Soomaaliyeed Sanadkii 1991-Kii ayaa waxaa soo ifbaxday Xaqiiqooyin Qarsoonaa oo dadka inta Indheer Garadka ah iyo Kuwa Xog ogaalka ahbi ay Dareen Sanaayeen,kuwaas oo markii ugu horaysay si cad ugu Cadaaday Guud ahaan Ummadda Soomaaliyeed.Shakigaas oo ahaa in ayna marna Reer Waqooyi ku qanacsanayn Midnimaddii labada Gobal ee Koonfur iyo Waqooyi oo Sanadkii 19960-kii midboobay markii ay Xoriadooda ka kala Qaateen Gumeystayaashii kala haystay labada Gobal ee Soomaaliyeed ee Ingiriiska iyo Tanlaaniga.

Itoobiya oo ah Cadawga kaliya ee Soomaliyi leedahay ayaa Qayb libaax ka qaadatay Burburkii Dawalddii Soomaaliyeed kadib markii ay Ururaddii Macaaradka ku ahaa Dawladaas siisay Hub iyo Saanad ay ku Burburiyaan,Ku Kala Gooyaan,Ku Duleeyaan Dalka iyo Dadka Soomaaliyeed idinka oo taas ka dharagsan aana iiga baahnayn faah faahin.Soomaali oo ah Dal isku Dad ah,Isku Diina,Isku Afa,Isku Dhaqan isku Wada mida oon sinaba si dhaba loo kala saari karin ayey Maamulka Hargeysa Kala Gooyeen iyagoo Gobaladaas ku Magacaabay Dawlad.

Waxaa taas ka sii daran marka ay hadana Af-Hayeen u noqdeen Gumeysiga Itoobiya oo Shacbiga Somalida Ogaadeenya,oo Halgan Hubaysan kala soo horjeedsaday Gumeysigaas ay dhankooda kaga bilaabeen waa Waqooyi Galbeede,Olole u Cabudhin iyo u Jilib Qabasho ah,kaas oo Si Xishood Daro,Cadaawad iyo Hagar Daamo ku dheehan tahay ay ula Daba Istaageen Shacbiga Mintidka ah ee Ogaadeenya,oo isagu Halgan ay Ujeedadiisu tahay in uu kaga hoos baxo Gumeysiga Itoobiya ku jira,haba yaraateena aan iyaga iyo Danahooda wax dhibaato ah ku haynin.

Xaaladaha Is Qaban la´ee Maamulkaas Ka Muuqda Siyaasaddiisa

Akhristoow aniga oo soo koobaya waxaan halkan kaa tusi dhawr waxyaalood oo uusan Maamulkaasi in markaba laga akhrisan karo markii sidaas loo fiiriyo waa ruuxii Garashadeeda leh ee , waxna u bilaaban yihiine ayaan halkan kuugu tixi kuwaas oo kala ah

1-Maamulkani markii uu Dalka Kala Gooyey wuxuu samaystay wax uu ku sheegay Calan,astaan u ah oo lagu aqoonsado,waxayna qaateen mid leh 3dex midab oo kala ah Guduud,Cadaan iyo Cagaar iyagoo midabkii Buluuga ahaa ee Calanka Soomaaliyeed lagu yaqaanay, halkaas kaga tagay.

2-Waxay Cadaanka Dhex Galiyeen Xidig ay ka leeyihiin labo Ujeedo kuwaas oo kala ah

a) In ay Soomaali ku khaldaan in ayna Xidigtii 5-ta Gees lahayd ka tagin eey wataan,

b) In ay Gumeysiga Itoobiya,Kenya iyo Gumeysitayaasha Caalamiga ah isla Xidigtii Soomaali Baaqaas lagu siiyey hadana ugaga helaan taageero Siyaasadeed oo wadata Dhawaaq dheer oo ah anagu Somali Weyn waanu ka hadhnay oo waanagaas midabka Madaw siinay,weyna dhimatay.Dhan Xiir.

3-Waxay ku qoreen Calankooda Ashahaado, si Dalalka Carabtu loogu khaldo in ay yihiin kuwo Diinta Islaamka ku Dhaqma,Deeqna loogaga helo.Siyaasad Dhan Xiir nimo ahna ay ku dhaqmayaan,Kolka iyagoo dhanka kale si ay Taageero Siyaasadeed uga Helaan Dawlada Maraykanka iyo Itoobiya Kolba Inta Ruux Shacab ah qabtaan,Ka Dhacaan wixii hanti uu haystay,Jidh Dilaan hadana ka iibsada Gumeysiga Itoobiya oo Wakiil Geeska Afrika Maraykan uga ah.

4-Waxay meel iska dhigeen ooy ka boodeen,Caqiidaddii Islaamka oon Ogolayn Munaafaqnimo.Waxay ka talaabsadeen Xeerkii Soomaalinimo iyo Walaaltinom iyagoo Dhaqanka Soomaalida ku soo Kordhiyey Gadaafooyin aan horey u soo marin kadib markii ay Waqooyi Galbeed ka tarxiileen Dhamaan Soomaalidaan iyaga ahayn oo dhanka kale iyagoo Dhamaan Gobalada iyo Degmooyinka Soomaaliyeed si caadi ah ugu nool waa Shacabkoodee.Waxayna ku dooneen Dambigaas ay ka galeen Walaalahood Dhaqaale in ay ku helaan,kadib markii ay Been Abuur iyo Xaalad Samayn ku Caan baxeen,ltoobiyana dadkay Dhaceen hadana ka Iibsadeen.

Hadaba akhristoow haddii aad si fiican iila socoto,Dhacdooyinka Waqooyi Galbeedna Sanadihii Dambe la socotay,Dambiyada ay dadka Soomaaliyeed ka galayeena wax kala soctay waxaa hada kuu daah furmi Dibin Daabyooyinka ay Maamulkaas Xaqiiqada ka fog u maleegayaan Shacabka Soomaaliyeed,Gaar ahaan Halganka Shacbiga Ogaadeenya uu ugu jiro aaya ka tashigiisa,iyagoo ilowsan in Cidii Halgankaas Faraha la soo gasha ay ugu Guban sida Gumeysiga Itoobiya ugu gubtay.Intaasna waxaan maanta ku koobi qaybtii 1aad ee Maqaalkii Qab Qabashada Shacbiga Ogaadeenya Qoomamaa Xigi aniga oo ku soo Af-Jari Maqaalkeena Maanta,Gabaygii Qanjig,ee Macalin Dhoodaan

Dadkanaga Markii La Qalay ee Qaarba Dhinac Aaday(Gumeytayaashii)
Dadkeenii Qaldamay Baan Ku Idhi Qodob Intaan Sheegay
Haddii Nacab Walaalkaa Qabtay oo Qaylo Kaga Yeedhshay
Qool Weyn Haddii lala Dhacay oo Qaarta Lala Boobay
Qablankiyo Cataawiyo Hadaad Qawda Sii Maqasho
Quud Raadso Mooyeen Hadaad Qaman Dhacoon Weydo
Markii ay Qudh Goysee Dishee Qawrac Ugu Jiido
Qormaddii uu Taagnaa Haday Bawd Qalaal Noqoto
Qudhaadu Kolkey Soo Hadho  oo Madi ah oo Qaawan
Qun Yar Buu Awoodaa in uu Qoorta Kaa Jaroe
Tan Qofay ee Tu Kale Hoo Qudh Qudhi Qodobna waa Kaase

Qorofyada Markii Lagu Jiray iyo Qarandi Buulkeeda
Qumbe Subaga Waan Heli Kariyo Qaab Dhito ahaaye
Qabaal Xuuko Yaan Buuxinoo Taa Qarka u Yaale
Qalwaan Ramadka u Seexiniyo Qaadhkii Naylaha e
Qadhoon Baan Dudada Tiir Saniyo Geed Quwaax Badane
Qansax Lama Maraa aan Degniyo Hawd Qadh Oodanahe
Qooq Hurdada Dheer Intaan Qaalmo Roganaynay
Gaajadii Qunkeed Xoogsatay oo Qoradu Weynaatay
Dhulkeenii Qoslaayey Liqdiyo Quruxda Waagaase
Qanjidh iyo Qanjaafudhe Liqdiyo Seed Qawaawir ahe
Quruxdeena Kii Daydayahayuu Qaxar Ka Haytaaye
Qanjidh iyo Qanjaafudhe Liqdiyo Seed Qawaari ahee
Tan Qufay ee Tu Kale Hoo Qudh Qudhi Qodobna Waa Kaase.

Bal akhristoow qayta 1aad ee Qormadu,intaas ha inoo joogto,aniga oo Qaybta 2aad,kaga Jawaabi doona waxyaalo aan Saxaafadda Soomaaliyeed ka akhriyayey Bilihii u danbeeyey,Tooshkana Si Toosa ugu Ifin Doona,Dhaan Daban Gaalaha ay Maamuka Waqooyi Galbeed Bidhaan Sanayaan.Mahadsanidin.

Nuul Liibaan.
<nliibaan@yahoo.com>