Somalitalk.com Online Community:

Geesiyadii somaliwayn doonayey miyeey gablameen ?

Ilaah baa mahad leh nabigeenii muxamed (csw)nabadgalyo iyo naxariisi korkiisa ha ahaato(amiin).

Waxaa hubanti ah in aynaan ku qaybsanayn in soomaalidu soo ceshato sharafteedii iyo karaamadeedii ay bari ku lahayd dunida ama ay dhaxdeedaba is kugula naaloon jirtay, is jacayl iyo Darais wanaag iyo is bariidin waxii xalay darisku ku baryey, dawladahii talada dalka is kaaga Danbeeyeyna cadaaladi halkeeda ha joogtee waxeey ahaayeen kuwa diiday in aan la quursan magaca soomaaliyeed ,waxeeyna mar walba xusi jireen somaaliwayn waa muqadas helideedu.

Qoraalkaygaan maanta waxaan ku eegayaa magaca aan qormadaydaan cinwaanka uga dhigay umad kasta dadka taariikhdeeda baalka dahabkaa kaga qorani waxaa la yiraahdaa marka ay geeriyoodaan maysan geeriyoon oo waxaa sal looga dhigaa waxaa sii shaqeeya ,halkii laga sii wadaa taariikhdii ay u soo halgameen ama aan iraahdo hawshii wali qabyada ka ahyd oo ay gacanta ku hayeen baa la sii wadaa , hadii lawaayo cid sii dhamaystirta dabcan waxaa layiraahdaa ragaa waa gablameen taa weeye midda aan qoraalkaygaan maanta ugu magac daray GEESIYADII SOOMAALIWEYN DOONAYEY MIYEEY GABLAMEEN.

ma doonayo inan dib ugu laabto taariikhda dheer ee axmed gureey ,sayid maxamed abdulle hasan iyo ragii la midka ahaa oo aanu buugaag badan ka soo aqrisanay ayna ahaayeen aabayaashii taariikhdii halganka soomaaliyeed waxaan u soo boodayaa taariikhda aan sidaa u fogayn halyeygii reer jabuuti ee maxamuud xarbi waxuu ahaa geesi taariikh ku leh guud ahaan umadda soomalliyeed gaar ahaan xoriyad u dirirkii jabuuti ,waxaa lagu xasuustaa oo uu u 'ololayn jiray soomaaliweyn in ay hal dawlad yeelato marka laga reebo hal sharuud oo uu ku gadan jiray arintaa oo ah in jabuuti noqoto magaalada looga talinayo somaliweyntaa.

Waxeey taariikhdu inoo sheegaysaa in hargaysa iyo muqdisho calanka la hor suray hargaysa Abdulahi suldaan timacadde marka uu leeyahay sareeyoow ma nusqaamoow aan siduu yahay Eegnee kana siiba kana saarooy waxa la dajinayey maahayn calan kale waa kii ingiriiska kan la saarayeyna waa calankaa baluuga ah ee xidigaha 5ta ahna ay dhaxdu kaga taalo aana wada ognahay waxa xidigahu tilmaamayaan , soomaaliduna waligeed waa calankii ugu horeeyey oo ay yeelato waxaana la wada soconaa in calankaa la sameeyey 54tii ,maalinkaa marxuumkii cigaal waxuu ahaa siyaasigii ugu magac iyo maamuus waynaa dhulkaa hargaysa muusan oran caasimadda halaga dhigo hargaysa ,haduusan orana lama aanu tagin wax kale oo sharuuda waxaan u badinayaa in ay ka xoog badnaatay dabcan xiisahii loo qabay in soomalidu mar ay gacanteeda dawladnimo ku maamulato.

Markii ay soomaalidu waysay dawladeedii dhaxe oo uu wadanku bur buray waxeey reer hargaysa haysteen fursan aan isleeyahay hadii ay qaldameen 60kii waxeey saxi kareen qaladkii waagaa ku dhacay maxaa yeelay xasilooni ayeey heleen koofurtana waxaaba markaa u bilaabatay burburka ,waxaan aaminsanahay in ay badbaadin kareen qarankii soomaaliyeed ,waxaan uga jeedaa hargaysa waa oran kartay magaalada soomaaliya looga ariminayo waa halkaan ,waxaan mar mar isku qanciyaa amaysanba jirin sheekooyinkaa hore oo ay wax ka qaldan yahiin waxaan sidaa u leeyahay markii la baadi goobayey gobanimada waxeey dadkii markaa hawsha waday sheegaan sheekooyin u baahan in dib lagu laabto xaqiiqadooda oo waxeey yiraahdaan waxaan ahayn dad aad isku jecel qabiilkuna haba yaraatee ma jirin haduu xaalku sidaa ahaa soow maahayn in dadkii waagaa joogay ay noqdaan kuwa is dhala oo ay soo baxaan taran la yiraahdo alylahee dadkii soomaaliyeed ee soo halgamay awlaadoodii weey noqdeen kuwa buuxiyey waxii laga sugayey .

Arininta aan u socda waxaa weeye aniga waligeey layma oran dhulka soomaaliyeed soomaalidu waa ay kala leedahay ,marka aan sidaa leeyahayna ugama jeedo tusaale waa in magaalada b/weyne uu madax ka noqdaa nin hargaysa ,bosaaso ama xamar ku dhashay laakiin waxaan marna maskaxdayda u cuntamayn in soomaalinimadu noqoto ama loo fasiro jinsiyad kaliya isku luqad ah oo aan lahayn haba yaraatee wax kale oo kulmiya ,marka si dhaba la doonayo in walaal waxa uu istaahilo loo sheego waa in la qiraa xanuunkii farha badnaa ee reer hargaysa gaaray ,waxaana ayagana oran lahaa ka warama walaalayaaloow 14kii sano ee la soo dhaafay waxaad haysateen nabadgalyo ka badan midda koofurta marka hadalkaygu waxa weeye yaad ka aarsanaysaan adinkaaba maanta soomaaliya ugu nabadgalyo iyo wax dawladnimo u'eg haystee .hadii garashadii aan ka soo sheekeeyey ee ahayd adinku qaata doorka nabadda ama hargaysaba ha noqoto meehsha soomaaliya looga ariminayo aydnaan igu raacin waxaan kaloo qirayaa inaad iga gar helayso markaad tirahdo horta koofurtiina isa soo habeeya ,waxii aan intaa ahayn waxaa weeye wax aan la'aqoon ka hadalkooda , jaaniskuna maaha mid mar walba adiga marti kuu ah .

Qoraalkaygu waa suurta gal in ay dadka qaar igu raaci waayaan meelahaan diiradda ku saarayey laakiin waxan u qaadanayaa inaan isa saxayno .

WABILAAHI TAWFIIKH

BASHIR ISSA DIRIYE,TORONTO
bdirie@hotmail.com