Ilaah baa mahadleh. Nabadgelyo iyo naxariis Nabi Muxamed korkiisa ha ahaato.

Sidaan la socono waxaa lagu jiraa 10-kii maalmood ee barakaysnaa ee ugu horreeyey bisha Dul-Xijjah, waa bisha 12-aad ee Hijriga. Ma jirto maalmo acmaasha la sameeyaa ka ajar badantahay maalmahan. Xittaa markii Nabiga (SCW) la weydiiyey jihaadkana, Nabigu (SCW) wuxuu yiri xittaa jihaadka waxaa ka ajar badan acmaasha fiican ee maalmahaas la sameeyo illaa qof isaga iyo maalkiisii jihaad la aaday oo aan dib usoo noqon maahee. Marka sidaad aragtaan ma ahan maalmo kaftan iyo aflagaaddo lagu degdegi karo laakiin maanta waxaan rabaa inaan qaab kale maqaalka u qoro.

Inkastoo Soomaalidu tiraahdo: lama hubo hal sooftaa inay caawo soo hoyane laakiin waxaan la inkiri karin isbedelka iyo isku-soo-dhowaanshaha ka muuqda hogaamiye-kooxeedyada. Yaa yiraahda Soomaalida hadla! Waa sida loo dhaho Ilaahay lakala baryi og, hadalkana lakala oran og. Qofkii dhegaysta waraysi C/Qaasim siiyeey Horn Afrik waxaa usoo baxaysa sida miisaaman ee uu tiisa u marsanayo isagoo koox kasta qancinaya. Ugu yaraan waa in “siyaasiyiintu” saas u hadlaan oo uusan hadalkoodu keenin colaad, nacayb iyo kala-durug.

Gobolladaas aan ka imid dadku waxay yiraahdaan, ninku suu intuu yaryahay uu dagaal, geel-dhac iyo dhib ugu jiro buu markuu 60-ka gaaro usoo jeestaa toobad iyo tubta toosan. Ma aayadda ku jirta Suurat Al-Faadir bay u qaateen “nadiir” kii lagu sheegay inay tahay cirrada? Aniga iyo kornaylk C/hi waxaan isku haysanay arrimo. Midkayaba ged buu la soo baxay. Isaga waxaan ku haystay inuu odayaashii khilaafayo oo uu rabo inuu iskoor cusub dhigo oo ka badan 60-ka sano. Anna ged baan la soo baxay oo ah kaftan iyo aflagaaddo joogto ah oon diinta Islaamka iyo dhaqanka Soomaalidaba ku bannaanayn. Hadday run noqoto inuu usoo jeestay arrimaha Soomaaliyeed oo uu ku gacan-sayray sheekadii wasiirka arrimaha dibadda ee Itoobiya, waxay noqonaysaa guul weyn oo C/hi usoo hoyatay ooy dhici karto inay wax u tarto labada daaroodba.

Hadday arrintu sidaas u dhacday, waan ku taageersanahay kornaylka. Horta aan xuso afar waddan oo xiriir aad ah naga dhexeeyo. Waa Imaaraadka Carabta, Kenya, Jibouti iyo Itoobiya. Ganacsi iyo siyaasad ahaan Itoobiya waan ka maarmi karnaa hadda. Waxaa loo baahanyahay inaannaan isku xadgudbin oo la istixgeliyo. Inkastoo dhaqaalo aad u badan geyno Kenya iyo Imaaraadka Carabta laakiin iyagu waa naga maarmaan muddo laakiin Ilaah baa na baday oo maalin kama maaranno hadda. Bal dadka jooga Xamar, Berbera, Boosaaso iyo magaalooyinka kale warso Dubai iyo Nairobi? Ka warran caafimaadka loo aado labada magaalo? Dadku waxaa la rabaa inay waaqiciyiin yihiin. Ninkii dani ka haysto Afrikaan aan daris nahay, waa Kenya iyo Jibuuti. Waddamo aan dhibaato noo arag waxaa ka mid ah Ugaandha, Tansaaniya, Saambiya iyo kuwa Koonfureedba. Xagga ganacsiga Imaaraadka Carabta waa koow. Haddaan hogaamiye kooxeed ahaan lahaa ma sameeyeen waxaan Soomaalidu dhahaan “ragga geela leh ragga dabayaal baannu dabonaal”. Kollay haddaan cid la xiranayo maan Maraykan iyo Yurub la xirto maxaa ii soo arkay waddan aan Soomaalida laga gadi karin (Itoobiya)?

Hadduu warkaasu sax noqdo “waquu noqdaaye”, shacab ahaan waxaan kornaylka u sheegaynaa inaysan jiri doonin cid dambe oo Xabashi u dabomari doonta oo ka socota “Puntland”. Sheekadaas waa xirmaysaa. Teeda kale kornaylka waa ogyahay dhulka Zenawi xukumo waxaa “Puntland” soo xiga qayb dadkiisa oo kumaankun ahi dago marka wax dhib ah oo siyaasad ama dhaqaalo ahaan ah oo looga baqo ma leh. Marka shacabkii awalba qaar baad wadatay, intii kalana hadda farahay kaa qaadayaan. Arrimo badan baa wali jira laakiin haddii Ilaah idmo waa la xallin. Haddii warku dhabyahay horaa loo yiri “wahal duu shaybin yalcab” oo ah nin cirro lihi ma ciyaaraa? Haddaad rabto sida Soomaalida dheh: qowl nin weyn ka dhacay waa qolof geed ka dhacday.

Hogaamiye kooxeedyada kale waxaan leeyahay sidaan horay usoo sheegay waxaa lagu jiraa 10 beri oo qiimo leh. Haddii Ilaah idmo oo Talaadada wax la saxiixo, ogaada maalintu waa maalin sharaf leh. Waa isla doonasho Ilaah. Marka niyaddiina wanaajiya. Ma ahan maalin wax la khiyaamo. Xaddiiskii aan qaarka kasoo xusnay waxaa laga fahmayaa in qofkii maalmahaas dhib, dhagar, shirqool iyo khiyaano sameeyaa uu dambi dheeraad ah helayo. Waxaan hogaamiye-kooxeedyada ka codsanayaa in qofkii soomi kara maalinta Carafo uu soomo, kulligoodna maalinta ciidda ku hilbo-qashaan Safari Park inkastoo haddaba hilib buuxo laakiin mid ciid ah. Waa Carrafa iyo maalinta ciidda waxaa si fiican la isu salaamayo oo xabadka la isa saarayo haddii Ilaah idmo. Wixii hore xalay dhalay baa laga noqonayaa haddii Ilaah idmo. Shacab ahaan ma jiro hogaamiye-kooxeed kale oo soo baxaya. Kii isku daya inuu Xabashi u dhuunto, ha ogaado inuusan Soomaaliya dib ugu soo noqonayn. Carrafada iyo ciidda ka dib, ha galeen safaradii ay Soomaaliya ku tagi lahaayeen hadday rabaan.

Waxaa jira hogaamiyayaal kale oo laga soo sheegay in sheekada wasiirka arrimaha dibadda ee Itoobiya ay ganafka ku dhufteen oo laga xusay Maxamed Qanyare. Marka haddii arrintu sidaas tahay isna wuxuu mudanyahay sharaf iyo kal-gacal uu ka helayo shacabka Soomaaliyeed. Marka waxaan leeyahay halkaas ka miisa. Ogaada Muuse Suudi horay buu uga faa’iiday iska-dheerayntii Itoobiya. Faraqa u dhexeeya safarkii uu ku tagay Eldoret iyo kii shalay isu fiirsha?

Seddexda madaxweyne ee Kenya, Uganda iyo Jibuutiba waan u mahadcelinaynaa sidoo kale Musyoka oo la soo baxay firfircoonaan dhalinyaranimo ood mooddo waxa odayaal badan madaxooda ku qufulan inuu ka fayoowyahay. Anigu kulligood hanuun baan ugu duceeyey. Waxaan ka codsanayaa seddexdooda inay hogaamiyayaasha meeshooda u daayaan ilaa Carrafada iyo Ciidda oo u sahlaan inay labadaas maalmood ka faa’iidaystaan oo soo afjaraan khilaafka u dhaxeeya. Waxaan Kenya u xaqiijinaynaa inaysan Soomaaliya dhib kala kulmayn, oo la samayn doono xiriir aan horay looga arag labada waddan oo keenta in la isu furo laguna tartamo dhaqaale iyo furfurnaan. Anigu waxaan aamminsanahay inaysan jiri doonin qoqob siyaasadeed iyo mid dhaqaale. Waddankii ugu siyaasad iyo dhaqaalo fiicnaada ayaa laga dambayn doonaa. Haddii Ilaah idmo waad arki doontaan Xamar iyo Nairobi oo inta jidad la isugu xiro qof kasta meeshuu rabo uu aado isagoo xor ah marka maxaad ka filaysaa Jibuuti?

Qofkii Afrikaan ah ama Soomaali ah oo u qaba in diin kiristaan wax la isagu qabanayo dib ha u fekero. Ka warrama dagaaladii Ruwaanda iyo Burundi? Ma muslim bay ahaayeen? Maxaa kala qabsaday? Maxay Maraykan iyo Yurub ka qabteen? Maxaa kiristaanka Suudaan Suudaan loogu qaban waayey? Reer Galbeedku waxay og yihiin in Suudaan jihaadayso marka hadday rabaan inay isku dayaan waa inay taageerada ay siiyaan dadkaas ay tobanaan jeer ama boqolaal jeer laalaabaan, taasna diyaar uma aha. Imisa madow kiristaan sheegta oo Koonfur Afrika jooga baa AIDS iyo gaajo u dhimanaya? Kuwa Simbaabwi? Zenaawigan hadda la celin la’yahay ka warran dadkiisa? Intooda badan wax badana waa ka dhaqaalo hooseeyaan dadka Xamar jooga. Meeyey kiristaanimadu? Haddii Maraykanku ahaan lahaa dowlad muslim ah, qofka Soomaaliya jooga wuxuu ku raaxaysanlahaa horumarkaas laakiin reer Galbeedka waxaa taal burjiwaasiyad marka dan kama leh muslimnimo iyo kiristaanimo. Waxaa muslimka loogu karanyahay waxaa galay irsaaqadoodii sida shidaalka ama waxay ka baqayaan inay dadka tusaan ilayn waxa hadda kor u hadla waa muslimiintee. Haddii Zenaawi inta dhibka Soomaaliya faraha kala bixilahaa uu ka shaqeeyo sidii kheyraadkaas dhulka ku jira loola soo baxo maanta isaga iyo Soomaaliya waa ka faa’iidi lahaayeen laakiin waxuusan fahmin sheekada Maraykana ee ah kiristaanimo suu dantiisa ugu fudushado. Waxaa dhici karta in waagii Maxamed Siyaad joogay xiriirka u dhaxeeya Kenya iyo Soomaaliya uu ka fiicnaa kan u dhaxeeyey Kenya iyo Uganda. Marka soow ma aragtaan kiristaanimadu inay tahay awr-ku-kacsi.

Beesha caalamkuna mahad-naq bay mudanyihiin. Qofkasta waa ogyahay inta qof oo qaxootiya oo Soomaaliya oo Maraykan, Yurub, Australia iyo Newzealand joogta. Hogaamiye kooxeedyadu waa inay beri u mahadceshaan wakiilada waddamadaas ka jooga shirka iyagoo leh dad malyan gaaraya ayaad noo heysaan oo nagu sinteen, annaguna (haddaan hogamaaiyayaasha nahay) waxaa naga go’an inaan dowlad dhisno oo aan idin ka yarayno culayska, iyadoon qaxooti dambe idiin soo socon, inta idin la joogtaana kii rabaa soo noqdo. Ka warran haddii wakiillada beesha caalamka shirka u joogaa ku dhahaan hogaamiye-kooxeedyada intaas oo qof baan idiin haynaa, haddana diyaar baan u nahay inaad dowlad dhisataan walina idinkii baa soo taagan? Maxay ku jawaabi doonaan?

Marka waxaan Ilaahay ka baryayaa heshiiska maalman barakada leh la gaaro inuu noqdo mid abshir u ah Soomaaliya meel kasta oo ay joogto.

Asalaamu calaykum