Waxaynu soo qaadanaynaa qaar ka mid ah akhristeyaashu qoraallo ay internetka ku faafiyeen iyo qoraallo badan oo aniga gaar ahaan la iigu soo diray. Waxaan ka cudurdaaranayaa in aanan soo wada gudbin karin dhammaan qoraalladii badnaa ee iiga yimid akhristeyaasha taariikhdaas ka soo hadlay.

Dadka qaarkood waxay soo qoreen waxyaalo xoojinaya baaritaankii hore, oo isugu jira ayidaad ay sameeyeen dad ka shaqayn jirey hay’adihii uu Cabdiqaasim joogey iyo taariikho kale oo ay soo kordhiyeen dad xog’ogaallo ahi.

Dadka aan qoraalladooda xusi doono u aan eegi mayo in ay aniga i maageen iyo in ay i taageereen, waayo in dadka aragtiyohooda inta ku taageersan la jeclaado inta kalena la qariyaa waa dabeecadaha dadka aan kartida fiican lahayn, waana dabeecaddii ay kacaankii ku hoogeen. Waxaynu ku bilaabaynaa akhriste ka mid ahaa madaxdii wasaarad uu Cabdiqaasim wasiir ka ahaa, oo soo qoray sidaan:

Dadka cusub oo sannadihii gadaale laantaas laga shaqaaleeyey waxaan ula yaabaa sida uu Naasir ula yaabay dadkii uu Cabdiqaasim wasaaradda ku kharribay oo aan waxba garanayn. Waxaa waddamo badan BBC wararka uga soo tebiya wiilaal iyo gabdho uusan qof xishoonayaa dhegaysan karin sida aysan ugu qalmin in ay warramaan darteen, waxaase ka sii daran kuwo ”Bush House” la fariisiyey oo aan kala garanayn farqiga u dhexeeya ”weriyeheenna” iyo ”weriyahayaga” ama ”cinwaankeenna” iyo ”Cinwaankayaga”. Kuwaasi laba erey iskuma ay toosin karaan marka ay hadlayaan, oo kacaakuf bay u hadlaan, haddana jumlad keli ah oo sax ah in afkooda laga maqlaa waa ay yar tahay!

Akhriste kale oo jaamacadda in uu joogi jirey sheegay ayaa wuxuu xaqiijiyey in ay jaamacadda ka jireen arrimhii aynu ku taataabannay maqaalkaas taariikhda ahaa, wuxuuna qoray sidaan:

Taariikhdu waa in shakhsiyaad laga sheekeeyo, oo wax kasta oo ay sameeyeen la soo tebiyo. Qof dhintay, qof nool, mid xun iyo mid san intaba taariikhdu ma ay qariso, oo mid kastaa sidii uu ahaa in loo sheego ayaa habboon, waana sidii aan anigu xoogaa uga taabtay taariikhda Cabdiqaasim.

Haddii aad asaxaabtii nebiga SCW siiradoodii akhridid waxaad ku arkaysaa Xijaaj Yuusuf oo ahaa nin mujrim ahi in uu laayey qaar asaxaabtii ka mid ah! Haddii aad casrigaan dalka Maraykanka eegtid waxaad arkaysaa in ay niman madax ahi xaaraan ugu galmoodeen gabdho xafiisyadooda ka shaqayn jirey, oo aan laga aammusin ee sinadii ay galeen lagu facsharay.

Marka ma jabhadaha soomaalida iyo kacaankii burcadda ahaa oo dadka kawaanayey bay taariikhdu qarin kartaa?! Boowe taariikhda lama qarinaayo ee waa la sheegaayaa!

Shirka hadda Nayroobi ka socda ayuu akhriste kale wuxuu ka soo diray qoraal uu madaxda shirka kaga hadlayey, oo sidaan ahaa:

Horta qabqableyaasha qabyaaladdu aad bay u badan yihiin oo taariikhdooda lama soo koobi karo. Xataa Cabdiqaasim in yar baan ka sheegay taariikhdiisa, oo kama aan gaarin in aan dhammaystiro ama aan sii dabagalo, waayo maqaal yar baan ka qoray ee buug aan wakhti badan geliyey kama aan samayn.

Haddii la isla garto waa la soo uruurin karaa dhammaan taariikhda Cabdiqaasim, si qabqableyaasha kalena midba midka uu ka shakhsiyad iyo dadnimo xun yahay loogu hormaro, oo ay ummaddu u farxaan, una faa’iidaan.

In dadka qabqableeya taariikhdooda dhabta la baaro oo ummadda loo soo gudbiyaa waa arrin fiican, laakiin keligay kama aan shaqayn karo, oo waxaa loo baahan yahay ikhyaar soomaali ah oo qabyaaladda ka hufan, kuwaas oo si anshaxan oo aan eex ahayn u baara ninmanka shacabka soomaaliyeed isku soo diray, welina isku dira, oo uu Cabdiqaasim ka mid yahay.

Horta markii qabqable wax laga qorayo waxaa lamahuraan ah in aan la masabbidin ee dabeecadihiisa dhabta ah iyo falalkii uu soo sameeyey si bareer ah loo soo gudbiyo. Qofka madaxda sheegtaa la uu mid ma aha ruux caadi ah oo aan farogashan arrimaha guud ee ummadda.

Haddii uu qofku sheeganayo ama uu soo maray masuuliyad waxaa muhiih ah in ay dadku yaqaanniin shakhsiyaddiisa iyo damacyadiisa. ”Nin xilqaaday eed qaad” waxaa looga jeedaa in markii uu qofku xil jabhadeed ama skirkadeed sheegto ay furan tahay in la eedeeyo oo loo fiirsado dhaqdhaqaaqiisa iyo taariikhdiisa.

Haddii aan qabqableyaasha taariikhdooda la eegin waxaa dhacaysa in ay dad masaakiin ahi ku kedsoomaan nin weligiis dabaalanayey macsi iyo hanti xaaraan ah, oo ay qabyaaladi asaaggiis ka reebtay. Waxay dadka masaakiinta ah marmar ku hadaaqaan ”Hebel waa wadaad”, mana ay oga in uu yahay qofkii malaha ugu shakhsiyad liidey gebi ahaanba dadka soomaalida la isku yiraahdo.

Rabbi ducada kama uu aqbalo qofka xaaraanta cuna, oo macsida iyo balwadda ku maba. Haddaba sidee bay dadku u aammini karaan oo u aqbali karaan ruux ay taariikhdiisu dhxul ka madaw dahay, oo cudur qabiil maskaxdiisa gudcur dam ah ka dhigtay?!

Waxaa aad u fiican in qabqableyaasha si run ah loo baaro, oo aan la iska ammaanin, la iskana caayin. Waxaa marmar dhacda in ay dad dhallinyaro ahi qabqable si gaar ah u necbaadaan, dabadeedna ay maalin kasta iska caayaan, oo aysan waxba baarin ee ay iska qoraan hadallo ay nacaydkooda ku muujinayaan, oo aan waxba laga faa’iidayn.

Haddaba waa in ay taariikhdu soo kordhiso farxad iyo faa’iido. Haddii kale waxay dadku ogaanayaan in uu qofka qorayaa caaq yahay, oo uu nacayb keli ah ka duulayo ee uusan taariikh iyo dhalliilo xaqiiq ah hayn. Qofka miskiinka ah oo qof iska neceb ama ay dad kale maskaxda ka kiraystaan oo aan taariikhda iyo eedaha si hufan oo run ah u sheegini waxba uma uu geesan karo qofka uu ka hadlayo, ee wuxuu calaamad u noqonayaa in qofka uu sheegayo laga gardaran yahay, oo asaga ayuu sii caawinayaa.

Haddaba inta aan la bilaabin in qabqable wax laga qoro waa in daacad iyo dar ilaahay la yahay, isla markaas waa in taariikhda iyo eedaha loo kuurgalo ee aan la iska qorin. Dhalliilihiisana waa in si xeeladaysan loo sheego ee aan nacasnimo iyo qunjuraaf maalin kasta lala soo taagnaan.

Akhriste kale oo ka mid ah dad qoraallo jawaabo ah ku faafiyey bogga internetka ee lagu baahiyey qoraalkii ahaa ”Ma taqaan Cabdiqaasim” waxaa magaciisa la yiraahdaa Ilyaas Maxamed Xuseen.

Qoraalkaas halkaan kuma wada qori karno maaddaama uu ahaa qormo dhan ee jawaab ah, waxaanse sheegaynaa in uu qoray qof si xad-dhaaf ah u jecel Cabdiqaasim oo si gooni ah u shinsanayey. Waxaan laga yaabaa in meeshii laga soo qoray uu Cabdiqaasim laftiisu fadhiyey asaga oo tiiraayaysan, waxaana yaab leh sida ay dadku qabyaaladda iyo xumaanta maskaxda ugu hayaan.

Waxyaalaha lagula yaabay qoraalkaas jawaabta ahaa waxaa ka mid ahaa in loo maleeyey in aannaan aniga iyo Cabdiqaasim isku beel ahayn, taas oo aan macne samanayn, waayo qabiil iyo qabyaaladi ummadda wax aan dhib ahayn kuma ay soo kordhiyaan. Isla markaas qofka marka taariikhdiisa la baarayo lagama fakaro heeshiisa iyo eheladiisa ee waxaa lagu dadaalaa sidii xaqiiqooyin la hubo loo heli lahaa.

Waajib kuma ay aha qofka soomaaliga ahi uu Cabdiqaasim la beel yahay, ee waxaa waajib ku ah in uu dalkiisa iyo dadkiisa wax u qabto, oo uusan shacabka walaalaha ah dhibaato u geysan sidii Cabdiqaasim uu ardadii jaamacadda dhibaatada u dhexdhigay markii uu masuulka ahaa iyo sidii uu hantidii ummadda u boobay.

Soomaalida badankoodu qofka aragtidiisa fiican iyo cilmiga uu qorayo ma ay eegaan ee waxay ku qiimeeyaan qolada uu Rabbi ka dhaliyey, taasina waa iska axmaqnimo iyo xoolonimo, waayo qabiil dhammi isku aragti ma ay noqon karaan, oo waxaa maanta meel kasta ka buuxa dad ay Cabdiqaasim ilma adeer laxmi ah yihiin oo ku yaqyaqsada marka ay dib u soo xasuustaan noloshii xumayd ee uu soo maray iyo waxyaalaha uu imminka asaga oo cirroole ah ku dhexjiro.

Dadka soomaalida ahi heel kasta oo ay yihiin waxaa dan u ah in ay dawlad helaan, waayo bililiqo, suuqmadow, tuugnimo iyo daroogo wax faa’iido ah lagu gaari waa.

Waxaa qoraalkii Ilyaas ka mid ahaa in ay beelaha soomaalidu yihiin sida Yuhuudda iyo Falastiin! Anigu aragtidaas aad baan uga soo hortjeeda oo waxaan qabaa in aysan soomaalidu u kala fogayn sida labadaas qowmiyadood oo kun sano iyo dheeraad diin iyo jinsi isku colaadinayey.

Waxaas oo kale in ay Cabdiqaasim iyo dhawrka qof oo la joogaa ku hadlaan uma ay fiicna, waayo soomaalidu waxay ku maahmaahaan ”Waa la doogune, yaan la dacaroon”. Ma markii taariikh run ah xoogaa laga taabtay bay xanaaq aan macne u kordhinayn Cabdiqaasim iyo martidiisu furka tuurayaan?

Saboolnimo iyo qabyaalad baa dadkeenna qasay ee waa dad isku qowmiyad ah oo in sidaas loo kala qoqobo, oo Yuhuud iyo Falastiin lagu metelo anigu lama qabo Cabdiqaasim iyo afarta agtiisa ku madoobaadey, oo sida xanaaqa ah uga jawaabey qoraalkii taariikhda ahaa oo lagu farxay, lagana faa’iidey.

Hal erey oo maqaalkii ka mid ah ma ay beenin raggii jawaabtaas soo qoray, waayo meesha kama ay muuqan wax la beenin karaa, oo waa taariikh ay dadkii goobjoogyada ahaa wada nool yihiin, oo ay meel kasta joogaan. ”Gashaanti aamuska ayaa lagu meheriyaa” ayey soomaalidu ku maahmaahaan, oo sababta loo waayey qof taariikhdaas erey ka mid ah ka doodaa waa in aan maqaalka qoray markii aan aad u baaray oo xaqiiqsaday waxyaalaha aan qoray dhammaantood.

Cali Shire Jaamac oo ah qoraa ay dadka internetka galaa malaha wada garanayaan ayaa markii uu qoraalkii taariikhda ahaa akhriyey wuxuu ii soo diray sidaan: