Umadda somaaliyeed e lagu aqoon jiray is jacayl iyo isu tanaasul iyo in lagu dhameeyo dhib kasta o dhaca geed hoostiis, waxaa jiray dagaalo dhex mara bulshaddi somaaliyed ee reer miyiga ahayd waxa lakala qaadi jiray xoolo oo geelu mudan u ahaa, haddaba akhristow markasta waxa jiray xeer beegti u xilsaaran xalinta dhibaatooyinka dhex mara beelaha somaliyeed ee ab iyo isir iyo islaanbimo intaba wadaaga, waxa xusid mudan inuu jiray xeer hoosaad lagu kala saaro bulshadda xeerkaas o ay dejiyeen boqolaal sano ka hor gar yaqaano soomaliyeed.

Gumeysigii wadankeena qabsaday qarnigii 19aad ayaa si hurriyey xurguftii soo tiilada ahayd ee somaaliddi hore u dhexeyn jirtay wuxu isku dayey gumeystihi inu saaxiibo ka dhex samaysto bulsho waynti soomaliyeeed isagoo ku fushanaya dantiisa gaarka ah, wuxu dhici jiray geela iyo gamaanka(fardaha) labadan meesi oo ahaa gaadiidka ugu qaalisan wakhtigaas isagoo beelana ka qaadaya beelaha ay gacansaarka leeyihiinna ku abaal marinaya.

Sida qoraayaal badan oo soomaali ah aaminsan yihiin dhagarihii gumeysigu la maagana somaliya iyo isku dirki beelaha walaalaha ah ee soomaliyeed si buuxda uma hirgelin waxaana wiiqay xeer beegtida oo wakhti kasta u taagnaa suluxa iyo heshiisiinta beelaha soomaliyeed waxay ahaayeen xeer-beegtidu marjaca loo noqdo.

Akhristo waxan la yaabay markaan taariikhda indha-indheeyey qiimihi soomaliddi hore iyo isu tanaasulkii inuu meesha ka baxay, waxaa igu adkaatay inaan is bar bar dhigo somalida maanta iyo tii hore waxa ku so baxaya inay ad u kala duwan yihiin marka laga fiirsho dhinacyo badan waxa dareemeysa in uu dhacay dulmi weyn oo beelaha soomaliyeed is dulmiyeen, waxa lawada ogsoon yahay dawladdi ugu danbeysey waxay soomaali dhex dhigtay oo xumaan ah.

Waxa so baxay qab qablayaal dagaal o dantooda gaarka ah ka hormariya tan guud waxay gumaadeen shacab weynihi somaliyeed ee walaalaha ahaa laga bilaabo Raas-casayr ilaa Raas-kabooni, waxa ku daatay dhulki soomaliyeed xinjiro badan oo an waxba galabsan, waxay sababeen dagaalo macno darro ah iyago ku ilaashanaya kuraastooda qab-qablayaashu waxay heshiis la galeen shirkado maafiyo ah kuwaaso ku aasay sun dhulkii soomaliyeed waxay jireefeen baddii waxay ku guuleysan waayeen inay heshiiyaan o talada wadanka qaybsadaan, waxay fashiliyeen 14 shir oo loo qabtay somalida, taladdi soomalida waxa gacanta ku dhigay qabqablayaan an la dooran, kuwaaso u horseeday wadanka dawlad la'aan, bur-bur, dhiig macno darro loo daadiyo, dhac dadka laga tabar roon yahay, maroorsi taladdi somali ka dhexeysey, waxaa isweydiin leh goormuu shacab weynaha soomaliyeed la xisaabtami doonna nimanka dhiigooda ka ganacsada.

Culumaddi, Indheergaradki, Aqooyahankii iyo intii wax uun samo ah ku hartay waxaa ka codsanayaa in soomali la bad-baadiyo cadowgu wa badan yahay, waxa iman doonta in magaca soomaali la waayo hadi an wax laga qaban meesha la marayo, waxa xusid mudan odayaddi xeer beegtidii meeye xagee ka dheceen, waxa maran kaalintoodi waxa laga rabay inay somali heshiisiyaan oo wanaaga ka shaqeeyaan siddi looga bartay.

Bulshada qayb ayaa qabta in odayadu in yar oo ilaah u naxariistay mooyee ay dhibka jirra qayb ka yihiin iyagoo la kala saftay beelehooda gacan saarne la leh qab-qab layaasha.

Waxaan mar labaaad ku celinayaa gabagabaddi inta samaha iyo nabadda jecel, indheer garadka culimadda, aqoon yahanka siyaasiyiinta daacadda ah waxaan ka codsanayaa inay u kacaan wax ka qabashadda arimaha cakiran 13-ka sano iyagoo la kaashanaya ilaah si looga xoroobo qab qaylayaasha laguna so celiyo talada umadda soomaliyeed si ay u dhistaan dawlad loo dhan yahay o cadaalad ku salaysan haddi kale sida cinwaanka korre ku xusan Somaliya Ceelna uma qodna Cidna uma maqna!!!

Sharma'arke Abdi-Risaq Ilmi
shsugulle@hotmail.com
Cairo, Egypt

 QORAALADII HORE EE SHARMAARKE

Afeef: Aragtida qoraalkan waxaa leh qoraaga ku saxiixan

Faafin: SomaliTalk.com | Oct 29, 2003