Waxaa abaar lama filaan ahi ku dhufatay gobolo dhawr ah
oo ka tirsan dhulka Soomalidu degto, gaar ahaan gobolada beriga Somaliland,
iyo gobolo ka tirsan maamul Goboledka Puntland, abaartan oo lagu qeexay ama
lagu tilmaamay inay sababtay Roobabkii xilliga dayrta oo aan si wanaagsan u
da'in, ayaa waxaa qarka u saaran boqolaal kun oo Soomali ahi inay u
tabalaysmaan, xoolo tiro badanna ay u leetan, abaarta hadda dilaacday oo ah
mid hor dhac ah waxay u baahantahay dabaqabashadeeda inkasta oo ilaahay wuxuu
keenaba loogu shugri naqo oo aan amuuraha ilaahay sinaba loo celin karin,
hadana iyada oo aynu ku jiro Bishii barakaysnayd ee Ramdaan, waxaa looga
baahanyahay dadka Ganacsatada Soomaliyeed, Qurba jooga Soomalida, iyo weliba
hantilayda Soomalida inay taakuleeyan boqolaalkun oo walaalahood ah oo
Soomaliyeed oo ku tabaalaysan khatarta ay Abaartani wadato, Sida wararka ka
soo baxaya Wasaaradda Arrimaha miyiga iyo deeganka ee Somaliland qeexday
waxaa lagu qiyaasay in ka badan 150,000 oo qof oo Soomali ah ay abaartani si
ba,an u haleeli doonto, iyada oo looga cabsi qabo dhimasho iyo weliba cuduro
badan oo ay abaartu ku reebto dadkaa walaalaheen ah ee tabalaysan, sidoo kale
waxaa looga cabsi qaba 1.5 milyan oo xoolo iskugu jira adhi, geel, iyo lo' ba
in ay ku leetan khatarta abaartani, waxaa dhamaanba gudhay ceelashii iyo
dhaamamkii waraabka xoolaha iyo dadkaba, waxaa dhamaanba engagay dhulka oo
isku bedelay saxaro (Desert) meelo ka tirsan gobolada Somaliland ee Sool, iyo
Sanaag iyo weliba Togdheer, iyo gobolada Beri ee Puntland, waxaa la sheegaya
in dad badani ay u guurayaan meelo ka yar baadqabta oo ku siman xuduudka
Ethiopia,
waxaa saadashu tilmaamaysa in 45 cisho ee inagu soo socda haddii aan
gurmad loo fidin dadkeena walaalaha ah ee Soomaliyeed ay khatar ba’ani ku soo
foodleedahay, waxaa caado ah in xilligani oo lagu jiro bisha barakaysan ee
Ramadaan magaalooyinka waaweyn ee dhulka Soomalidu degto ha noqoto
Jamhuuriyadda Somaliland, Maamul Goboleedka Puntland, Gobolada Koonfurta
Soomaliya, Dhu lka Ismaamulka Soomalida ee Ethiopia , dhulka xeebta ku
dhereran ee Jamhuuriyadda Jibouti, uu qiimaha raashinka lagu kala iibsado ama
lagu kala gato kor u kaco iyada oo loo aaneeyo wakhtigan Ramdaanta oo dadku
aad u isticmaalan raashinka, taasi waxay ku keliftay kumanaan qof oo
Soomaliyeed oo miyiga ka iman jiray una soo xoolo iibgeyn jiray magaalooyinka
in aanay awoodin ama tahlin inay gataan ama iibsadaan raashin ku filan,
waxaana taasi dhaliisheeda iska leh ganacsatada Soomalida oo dayacay
Walaalahood kana doorbiday faa’idada ay ku qabaan ganacsigooga, khatarta
abaartani keliya kuma sinaan doonto nolosha dadkeena Reer miyiga ah (Nomadic
Population) balse waxay si ba’an u saamayn doonta magaalooyinka waaweyn oo
laga dareemi doono, Hilibka oo kor u kaca, raashinka oo qaaliyooba, sarrifka
lacagaha shilingka Somaliland ama Somaaliya oo kor u kaca (Inflation), iyo
weliba ceelasha biyaha u keena magaalooyinka oo gudha ama biyo yaraan ba’ani
ku dhufato,
waxaa la dareemi doona xoolo badan oo loo soo foof geeyo magaalooyinka
waaweyn dhex qaadana dariiqyada magaalooyinka taasi oo sababi karta nadaafad
darro iyo weliba xanuuno badan oo ku dhaca xoolaha oo cunaya bacaha iyo
weliba khashinka daadsan magaalooyinka, hadaba waxaan usoo jeedinaya Baaq
dheer Qurba Jooga Soomaliyeed, Ganacsatada Soomaliyeed, Hantilayaasha
Soomaliyeed, in aynu dadkeenan tabalaysan intii karaankeena wax u qabano ka
sokow (clsoe than the united nation aid working agencies and international
aid support programs we have to help our brothers and sisters effected by the
drought) haayadaha qaramada Midoobay iyo weliba gurmadka caalamiga ah ee
beesha caalamka, walaalayaal inaga ayaa dadkan ka xigna cid walba, waa
dadkeenii, waa hooyoyinkeen oo kale, waa adeeradeen iyo ayeeyooyinkeen oo
kale, waa caruurteenii, waa hantidii dadkeenu ku taagna (Life Stocks), iyada
oo weliba lagu jiro bisha barakaysan ee Ramadaan waxaan usoo jeedinlahaa
dadkaa aan kor ku xusay in ay sameeyan sanduuq caalami ah oo la sameeyo urur
deg deg ah oo hawshaa u duurgala isna xilqaam a iyada oo loola baxaayo
Sakaatul Fidri, waayo maanta cidkale oo inaga xigta oo ay ku waajibtay
sakaatul fidrigu ma jirto, cid inaga lacag badani maanta ma jirto, cid inaga
hanti badani ma jirto ee walaalayaal ha la iska daayo gacan adaygo
walaalaheen ha loo gurmado.
N.B: Waxaan soo gudbin doona dhawaan dhaawacyada ay durtaba abaartani u
gaysatay dadkeena tabaalaysan. La soco.
WA BILAAHI TAWFIIQ.