Waxaa beryahaan dame aad hoos ugu dhacaayey qiimaha dollarka mareykanka, gaar ahaan kolkii loo eego lacagaha wadamada midowga yurub. Haddaba waxaan maqaalkan si gaaban uga faaloon doonaa: Maxaa sababay hoos u dhacaas ku yimid Dollarka? Yeyse dan u tahay inuu qiimaha dollarku hoos u dhaco?. Waxaan tusaale ahaan u isticmaali doonaa lacagta karoonka ah ee laga isticmaalo wadanka Sweden. Lacagtaas oo ka mid ah lacagaha aad xooga u yeeshay kolkii loo eego dollarka.

Guud ahaan lacagaha aduunka waxaa ku dhaca isbedelo( fluctuations), isbedeladaas oo ay sababaan arimo kala duwan. Haddaba dollarku waxaa uu ka mid yahay lacagaha aduunka ugu qiimaha badan. Muddo aad u dheerna waxaa uu ahaa mid aan la loodin karin, oo dhinac u tuura lacag kasta oo isku dayda iney tartan la gasho. Inuu dollarku quwad badan yeesho, waxaa sababay arimo badan oo ay ka mid ahaayeen: Dhaqaalaha mareykanka oo guud ahaan aad u wanaagsanaa mudo aad u dheer. Dhaqaalaha oo wanaagsanaa waxaa loola jeedaa arimaha ay ka mid yihiin: shaqo laàanta oo aad u yareyd. Taas oo keentey in dad badani cashuur bixiyaan, cashuurtaas oo loo isticmaalo kobcinta ilaha kale ee dhaqaalaha. Waxaa kaloo isna aad u yaraa sicirbararka. Arintaas oo dhalisay in qiimaha dollarku ahaado mid joogto ah oo aan si dhaqsi ah isu bedbedelin. Waxaa kale oo kaalmeyn jirey qiimaha dollarka, iyadoo mareykanku u iibgeyn jirey waxyaalo badan dunida kale, taasoo ka badnaan jirtey waxyaalaha uu mareykanku ka soo iibsado dunida kale. Waxaa kaloo jirtey in dakhliga dowladda soo gala iyo kharashka ka baxaa ay isu dheeli tiraayeen mudadaas aan kor ku soo sheegnay.

Arrimahaas aan kor ku soo sheegnay waxaa ay sababeen in dollarka mareykanku uu kasbado kalsooni dheeraad ah oo ay ku qabeen maalgeliyayaasha iyo dadka raba iney lacag keydsadaanba. Kalsoonidaas xoogani waxaa ay keentay in hanti (kapital) badani siyaabo kala duwan u soo gasho wadanka mareykanka. Tusaale ahaan, dad badan ayaa lacag gashaday suuqa saamiyada ( shares) ee mareykanka. Kuwo kalena waxaa isticmaaleen noocyo kale oo maalgelineed. Hantidaas badan ee wadanka soo gashay waxaa ay aad u xoojisey qiimihii uu lahaa dollarku.

Haddaba, maanta waxaad moodaa in wakhrigaas barwaaqada ah ee uu dollarku ku jirey mudada dheer inuu gabaabsi yahay. Dollarkiina uu aad hoos ugu dhacay kolkii loo eego lacagta euro-da iyo lacago kale oo badanba. Tusaale hadaan u soo qaadano lacagta karoonka ee laga isticmaalo wadanka Sweden. Qiimaha halkii dollar wuxuu ahaa; 11 karoon sannadkii 2001-da. Maantana ( 17-11-2003), wuxuu qiimaha halkii dollar ahaa; 7:58 karoon.

Halkaas waxaad ka aragtaa in muddo gaaban uu qiimaha dollarku aad hoos ugu dhacay. Waxyaalaha hoos u dhacaas dhaliyey waxaa ka mid ah:

1. Waxyaalaha mareykanku ka soo iibsado dibada iyo waxyaalaha uu u iibgeeyo dunida oo aan isu dheeli tirnayn. Taas oo macnaheedu yahay in mareykanku wax badan dunida kale ka soo iibsado, balse ay yar yihiiin waxyaalha uu isagu iibgeeyo. Arintaas xal ayaa loo heli lahaa hadii hantida mareykanka dibadda ka soo gashaa ay badnaan lahayd. Taasina maanta uma badna sidii hore, balse waxaadba moodaa in kalsoonidii ay maalgeliyayaashu ku qabeen dolllarka ay sii yaraaneyso.

Hoos u dhaca dollarku waxaa uu aad ugu fiican yahay dadka dalxiiska u aada wadanka mareykanka. Maxaa yeelay, tusaale ahaan dadka iswiidishka ah ee raba iney mareykanka aadaan waxaa ay halkii dollar maanta ku iibsanayaan 7:58 karoon halkii 2001-dii kaga iibsan jireen 11 karoon. Dhamaan lacagaha kale ee qiimaha yeeshayna waa sidaas oo kale. Hoos u dhaca dollarku waxaa uu dhibaato ku yahay dhamaan shirkada alaabtooda u iibgeeya suuqyada mareykanka isla markaasna wax looga iibsado lacagta dollarka.

Eeg: Sarifka Lacagaha Adduunka

Mahadsanidin.

C/risaaq Maxamed xuseen
University of Gavle-Sweden,
habdirisak@hotmail.com

 QORAALADII DHAQAALAHA EE C/RISAAQ MAXAMED

Faafin: SomaliTalk.com | Nov 20, 2003.

Copyright & Islaamku wuxuu ka qabo.... Akhri

. FOGAANTA U DHEXAYSA MAGAALOOYINKA SOOMAALIYA....

.... Copyright & Islaamku wuxuu ka qabo.... Akhri

Kulaabo bogga hore ee  www.somalitalk.com