Tartanka Madaxweynanimada Soomaaliya
iyo tayada tartamayaasha
C/raxman
Ceynte
Minnesota, USA
ceyntejournalist@attbi.com
May 31, 2003
FAALLO
Iyadoo uu shirka "dibu-heshiisiinta"
Soomaalida uu ku dhawaad sanad jirsan rabo ayaa
waxaa heer kulul sii gaaraya tartanka jagada madaxweynanimada Soomaaliya.
Dunida inteeda kale waxaa laga yaqaan
shaqsiyaad eey soo sharaxaan ururo ama hey'ado mug siyaasadeed ama mid dhaqaale
leh. Xaalku sidaa aad buu uga fogyahay arrinka soomaalida. Wax weyn oo kaa xiga
inaad isu soo sharaxdo jagada ugu sareysa dalka ma jiraan maanta. Walibana
waxaa nasiib wanaag ah in xitaa hadii aadan ku guuleysan jagadaas eey u
dhowdahay inaad magac weyn yeelato, adigoo dhabbe sahlan u yeelan kara madax
iyo dad maamuus caalamka ku leh. Waaba hadii aan Ra'iisal wasaare lagaa dhigine,
sida xaalka Carte ahaa.
aan kala qeybiyee, mushariixiinta ilaa iyo
hadda isu soo taagay jagada madaxweynaha Soomaliya laba qeybood beey u kala
baxaan:
(A) Kooxda hore waa magacyo eey dhagaheenu ka
daaleen, Qaati-Bilaahina ka taagan yihiin. Waa: C/lahi Yusuf, Xuseen Ceydiid,
Max'ed Dheere, Max'ed Qanyare, Muuse Suudi iyo wixii la halmaala.
Kooxdani, Ajandahooda siyaasadeedi uma sii
baahna sharraxaad qaro weyn. waa mid iska fudud oo la yiraahdo "Ajandaha
Mujaahidiinta" oo ah halheys eey jecelyihiin. Anigu cidda eey la soo
"jihaadeen" baanan hubin. Ha yeeshee in iyaga lagu jihaado karo ayaan
hubaa. Kooxdani waxa "Ballan siyaasadeed" u ah "Cadkanow, ama ku
cun, ama ku ciidee" oo hadii uusan midkood helin jagadaas waa "bannad"
ama "Qannad" hadba sida aad jeceshahay. Ma hubo ineey diyaar u yihiin
ineey wada "Madaxweynayaasha ku meel gaarka ah" noqdaan. Laakiin mar
uun hadii la maqashiin lahaa iyagii oo "Madaxweyne" ah dhiig-karkoodu
wuu isdhimi lahaa! Qaarkood, horey ayeeyba taa uga dhabeeyeen. Tusaale ahaan,
Col.C/lahi Yusuf waa "Madaxweynaha" jagada muquunsaday ee Puntland.
Halka Xuseen Ceydiid ka yahay "Madaxweynihii hore ee Dowladii Salballaar"
ee jagada ka dhaxlay aabihiis, Gen.Ceydiid. Qaarka aan nasiibka u yeelan in mar
uun loogu yeero "Jaalle Madaxweyne" ayaa iyaguna ah kuwa eey taa ka
go'an tahay, dantuba haku khasabtee ineey curiyaan Jowharland-'e. Waxaa intaa
la jira, kooxdani waa kuwa aan jecleyn ineey arkaan kooxda kale ee iyaguna
Madaxweynanimo doonka ah, oo iyagu u badan dad shibil/mutacalimiin soomaaliyeed
ah oo dalkana ka maqnaa intuu jahawareersanaa. Kooxdani wexeey ugu yeeraan
kooxda danbe "Haraagii Siyaad Barre" ama wax lamid ah. Wexeey aalaaba
ku dhaleeceeyaan ineeysan u qalmin in jagadaas eey qabtaan, maxaa yeelay "Ragiimkii
Siyaad Barre" kumaaneey soo jihaadin. Nimankani waa kuwa aan dan iyo
heelle toona ka laheyn nidaamyada doorashooyinka caalamiga ah, sida; Sharixida
Ajandahooda siyaasadeed, Iska dhisidda ama kasbashada codadka ururada awooda
badan sida kuwa ganacsatada, aqoonyahannada, ardayda, haweenka iyo jaaliyadaha
dibaddaba.
(B) Kooxdan labaadi waa magacyo meel dhexaad
ah iyo kuwa aadanba maanta kahor maqlin. Waxaana kamid ah: C/llahi Caddow,
Faarax Sendiko, Cali Max'ed Caraale, Cusmaan Max'ed Faarax, Rashiid Max'ed Hure
iyo Jaamac Xassan Khaliif. Kuwa kale oo fara badanna maalmaha iyo toddobaadyada
soo socda ayaa la filayaa. Nimankani wexeey u badan yihiin rag qurbaha in badan
ku noolaa, amaba hadda ku nool. Ajandayaal kala duwa ayeey wataan. Siyaabo kala
duwan ayeey ugu rajjo weynyiihiin ineey guuleeystaan. Qaarkood sida C/Lahi
Caddow iyo Faarax Sendiko waa rag magac weyn ama meel dhexaad ah ku leh
soomaaliya. Inta aan anigu ka ogahay waa rag aan farahoodu dhiig ku
haruudeeysneyn. Tusaale ahaan, Faarax Sendiko wuxuu 25 sano ee naga tagtay
kamid ahaa ururka Cayaaraha soomaaliya iyo Afrika oo dhanba. Wuxuu intii uu
jagada hayay ka gaaray fiinta ugu sareysa. Wuxuuna ku amaananyahay
qaab-maamulkiisa. Xoghayaha guud ee Cecafe, Mr. Nicholas Musonye ayaa ku
tilmaamay Sendkiko "nin aanan laaluush aqoon" Isagoo aad uga yaabsan
awoodiisa maamuleedna wuxuu raaciyey " ... Sendiko si geesinimo leh ayaa
ugu dagaallamay sidii Sports-ka Africa meel loo gaarsiin lahaa, taas oo markii
danbe sababtay in Sendiko laba sano la ganaaxo". Sendiko, dadka ka soo
horjeedaayi wexeey ku andocoonayaan inuu nin "Sports yahay" Laakiin
Mr Musonye ayaa jawaab u hayya " Maamulka Sports-ku waa Ciyaaro
siyaasadeed, Sendkina si fiican buu u cayaari yaqaan cayaarahaas, xitaa hadii
ereyga (Siyaasad) kaliya la soo reebo".
C/Lahi Caddow wuxuu ahaa safiirkii hore ee
soomaliya u fadhiyey Mareynkanka. Intii dagaalladu socdeen laguma dhex arag
siyaasaddii dilka ku saleysneyd ee ka jirtay Somaaliya. Waagii Cartana,
Marbuuba ku sigtay inuu madaxweyne noqdo. Aadbaa looga xushmeeyaa Washingnton
iyo meelo kale. Ha yeeshee Riyadh iyo Qahira ayuusan waxba ku laheyn.
Ninka ugu danbeeya ee aan siiradiisa wax ka
aqriyey waa ninka aan isku gobolka deganahay ee Mr. Jaamac Xassan Khaliif oo
reer Minnesota ah. Todobaadkii hore ayuu is sharixidiisa iclaamiyey. Ku dhawaad
dad aan tiro xoog leh laheyn baa magiciisa maqlay. Jagooyin siyaasadeed laguma
maqal. Ha yeeshee dhamaan kooxdan danbe, waa kuwa leh Ajande Mucyan ah. Intooda
badan wexeeyba faafiyeen Ajande dhameystiran. Tusaale ahaan Faarax Sendiko
wuxuu cinwaan ku leeyahay shabakada Internetka Halkaas oo uu ku sharaxayo ku
dhawaad dhamaan Aragtidiisa siyaasadeed. Waa Website-kii ugu horeeyey oo
soomaali ah oo loo aasaasay ololeyn siyaasadeed. Waa tallaabo hore u kac leh.
Ragga kale qaarkood, Sida Mr. Cusmaan Max'ed Faarax wuxuu heystaa tiimbareyntii
(taageerid ama saxiixid- aalaaba doorashooyinka oo kaliya) ugu horeysay oo urur
aan siyaasi aheyni tiimbareeyo. Waa ururka Ganacsiga Soomalida ee UAE'e. Sidoo
kale waa tallaabo kale oo iyana in la dul-istaago mudan, maxaa yeelay wexeey
ifineysaa in soomaalidu soo fahmayaan qaab doorasheedka caalamiga ah ee
basiidkana ah.
Isku soo duub dhamaan labadan kooxodba, lama
hubo cidd la "magacaabi" doono, illeyn cidna lama "dooran"
doonee (Selection VS Election). Ha yeeshee shacabku malahan cod uu cidduu doono
ku magacaabo/doorto. Hadii mid kamid ah Group A lasoo doortana, waa "Ka
dar oo dibi dhal iyo furuq iyo daacuun" hadii Group B la soo doortana waa
C/Qaasim kale- in Alle faraj gooni inoo furo mooyee. Hadii C/Qaasim kale la
doortana, wuxuusanba ka dhamaan doonin tuugsiga carabta iyo isku taagtaagida
Itoobiya. Hadii mid kamid ah "Mujaahidiinta" la doortana, waa dagaal
iyo koobeey koow. Wexeey ila tahay markaas in shacabku dhowr arrimood deg deg
wax uga qabto.
Shir Heshiisiineed oo cid walbaayi xaadir
tahay (Dibu-heshiisiin waa erey khaldan).
Shir aan wadan number 15 oo lagu
qabto gudaha soomaaliya (Illeyn midka hadda socdaa waa midkii 14-aad
ee "dibu-heshiin'e, mid intoodaasba Somalia lagu qabtayna ma jiro).
Qaladka dhacay oo la isla garto, kahor
intaan waxba la sixin (Illeyn dhamaan shirarku wexeey ahaayeen kuwa aan
khaladba leys heybine).
Dhalinyarada, Dumarka iyo Dadka laga tirada
badan yahay oo awood dheeraad ah la siiyo.
Allaa og wixii saxan.
C/raxman Ceynte
Minnesota
Ceyntejournalist@attbi.com
Afeef: Aragtida qoraalkkan
waxaa leh qoraaga ku saxiixan
QORAALADII HORE EE CEYNTE
Faafin: SomaliTalk | May 31, 2003
|