Munaasibada 1 july ,Fikradaha ,Diridhaba iyo Ikraam

Mohamed Dubbe
Hyderabad, India
m_dubbe@yahoo.com
ama m_dubbe@hotmail.com 

 Fikirka saliimka ahi waa ka aadamuhu ku kala saaro sax iyo qalad, waxa nasiib xumo ah in ay somalidu ku kala fogtahay siddi la rabo halloo sababeeyee, sideedabana Aadamuhu waa ku kala gadisan yahay rayiga , qofba meel uu wax ka eegaba, masalan "Qof baa waxa la Quman ay ka kale Qalooc ula muuqataa", Akhristow haddaba fikirku Ma noqodo mid mar walba ay rafiiq ku yihiin laba qof ee maankooda qaba isla ahaantaana aan wadan dano gaar ahaaneed. waxa qofka midayn kara waa inay meesha timaado is qancin iyo in arrinta la rog rogo la iskuna dayo in la is qanciyo, dabcan waxa Muhiima qofka wax qancinayaa inuu yesho dulqaad iskuna dayo inuu saaxiibkiisa kale bal fikirada uu qabo la eego isla markana haddii uu ku waafaqo ay sidaasi ku noqdaan laba qof oo ku saaxiba fikradaasi, waxa iyadu noqonaysa Iin ama dhaliil uu qofka wax qancinayaa yeelan doono haddii fikirkiisu yahay mid wanaag wada, in uu gaadhsiin kari waayo bulshada inteeda kale . Waxa iyaduna sidoo kale ayaan daro ah Haddii Aragtidaadu noqoto mid qaldan ama laga yara barako badan yahay adigoo ku sii dhagsanaada Taasi waxay noqonaysaa Madax adayg iyo adigoo doonaya wax aan dad kale kula arkayn Markaa qofkaasi ugu danbayntii waxa u noqdaa qof Xumaan uun ka shaqeeya oo samahu ku yar yahay taasina waa laga fiican yahay Akhristow, somaliduna waxay odhan jirtay "NIMAAN GARAW BARANIN GAR MA BARAN", Biya dhaca maahmaahdani waxa weeye In Mar walba wixii wanaag ku jiro aad ka shaqayso oo haddii lagaa Rayi fiican yahay aad walaalkaa u garawdo, balse garmaaha in Fikir qaldan laguugu garaabo.

Maqaalkaygan oo ah mid ka dhashay Ka dib markii aan akhriyay qoraalo ay soo kala qoreen walaalahay Maxamed Diridhaba iyo Ikraam ali-kaar,oo ku saabsanaa midba sida uu u arko maalintii xornimada koonfurta somalia ee talyaanigu gumaysan jiray, isla markana ah israacii labadii Gobol ee Ingiriiska iyo Talyaanigu kala gumaysan jireen.

Ugu horayntii haddaba waxa xusid mudan munaasibadaha 26 june iyo 1 july, oo kala ah maalmo si gaara inoogu suntan isla markaana aan marnaba la iloobi karin waxa marka aad xasuusato maalmahaasi maskaxdaada soo galaysa, mar cadho marna farxad.

WIIL UBAAHAN GARGAAR CAAFIMAAD

Wiilkan yar wuxuu ku dhasahay boosaaso Jan. 1995kii isagoo lafaha maduxu kala keceen taas oo ay sababtay biyo badan oo madaxa kaga jirey, wuxuuna u baahana yahay  gargaar degdeg ah.

Mar waad cadhoonaysa oo waxa aad dib u xusuusanaysaa dhibaatadii ay gumaysigu ku hayeen umada somaliyeed iyo guud ahaan qaarada afrika, adigoon meel fog ka eegin akhristoow waxaad si quman u dhuuxdaa kalmada GUMAYSI.....waa kalmad runtii murugo xambaarsan, waxayna kalmadaasi halku dhig utahay munaasibadaha labadan malimood oo waxaynu ku magacawnay , waa maalimihii aynu Gumaysiga aynu xornimada ka qaadanay. waxa kale oo aad akhristow yara dhuuxdaa kalmada XORIYAD, Runtii labadaa kalmadood ee Xoriyad iyo Gumaysi waa kala dhadhan fiican yihiin mid walibana waxay wadataa Xusuusteeda gaar ahaaneed farxad iyo naxdin mid kood. Haddaan intaa ku dhaafo munaasibadaha kala ah 26 June iyo 1 july, Bal akhristoow aan isla eegno Arrinta kala Fikirka ka dhigtay Maxamed iyo Ikraam, Haddaad runtii si qumaatiya u akhrido qoraalada labadan qof, waxa ka muuqanaysa in ay ku kala gadisan yihiin maalinta 1 july iyo midawga labadii qaybood ee somaliya ku midawday waagaasi, waxa kale oo kuu dhadhamaysa Ereyada uu ciwaanka uga dhigay walaalkeen maxamed Diridhaba oo uu ugu yeedhay "Maalintii madoobayd ee somaliland", xaga ay walaasheen Ikraam ciwaan uga dhigtay maqalkeda "Kowda Luulyo iyo Diridhaba kala war la'aa". Haddaba anigoo akhriyay labada qoraalee ay soo kala qoreen waxay Fikir ahaan ila noqotay inan bal dhex galo Maxamed iyo Ikraam.

Sida aan kor ku soo xusay fikirku waa mid aadamuhu ku kala duwan yahay, Balse waa in la is la eegaa sida wax u jiraan la iskuna dayaa in la is qancin karo fikiradaha kala duwan , anigoo aan halkan idiinku garnaqayn waxa aan bal si kooban u dul maryaa nuxurka aan kala soo baxay labadiina qoraal iyo sida ay iila muuqato.

Maqaalkii Diridhaba.

Taariikhdu waa ma guurto ma duugawdo, cidna kama beensheegi karto , sidaa daraadeed maxamed qoraalkiisa waxa uu in badan kaga hadlay midawgii labada qaybood ee is raacay 1 july 1960, maalintan oo sidaan kor ku xusan ah maalin qiimo leh, Balse loogu abaal guday waxayna gayin, Ayaan anigu u fahmay runtii in Ay maxamed Diridhaba ka keentay Erayadaa inuu adeegsado, Diridhaba Wuxuu in badan ku sheegay maqaalkiisa sidii ay u midoobeen labadii qaybood ee somalia , Oo aan runtii odhan karo in badan badan taariikh ahaan waa sax kumana gafin, somaliduna waxay tidhaa "DHARIGA WAXA KARKA KA KEENA KULAYLKA", waa dhab waxaan shaki ku jirin in diridhaba ama dadka u dhashay jamhuuriyada Goosatay ee somaliland in ay malintaa 1 july kala kulmeen wax ka xun wax yaalihi uu ina baday Gumaysigu ,dhibaatooyinkaasi oo inta badan marka ay xasuustaan dadka reer somaliland dhibtii iyo Rafaadkii ka soo gaadhay Dawladii midawgi labada gobol, Waxa aan halkan ka qirayaa oo aan ku taageersanahay Diridhaba in israacii labada Gobol ahaa mid qaldan isla markaana Dadkii reer somaliland ee jibaysna ee u oomanaa midnimo shan soomaaliyeed ay noqdeen dad la kulmay Waji gabax iyo wax ayna filanayn.

Maqaal ahaan Diridhaba waxa uu raaciyay suaalo , balse waxa ka jawaabi doona dadka uu ka doonayo jawaabaha. Waxa aan jeclay inaan halkan uga sheego maxamed inuu Qoraaladiisa inta badan laga akhristo website yada soomaliyeed uu wax ka badalo sida uu u qoro taa macnaheedu maaha fikirkaaga badal waxa aan u jeedaa waa qaabka aad fariintaada u gudbinayso iyo sida aad wax u cabiraysaa waa inay noqotaa mid dadka soo jiidata isla mar ahaantaana qoraalkaagu waa inuu noqdaa mid aad fikir ahaan wax ku qancin karto.

Maqaalkii Ikraam.

Maqaal ka ikraam marka aad akhrido waxa muuqata inuu ahaa mid ka dhashay maqaalki uu qoray Diridhaba, kaasi oo aan halka hore ku soo qaadanay,waxa ikraam ay maqaalkeeda ku sheegtay in 1 july ay tahay maalin qiimo leh waana runteeda, waxay ku sheegtay in ayna ahayn maalintaasi maalin ay cidi ku sheegi karto maalin madaw, Markaa waxaad kala soo bixi kartaa halka la iska waydaarsan yahay inay tahay, 1 july oo ninba si u taabanaysa, Diridhaba si bay u taabatay oo wax bay xusuusinaysaa u gaara, ikraam-na si bay u la wayntahay oo xiiso gaar ahaaneed ayay u leeday.

Haddaba Aan u imaado siday walaasheen ula muuqato maalintaasi, haddii aan ku soo koobo dhawr kalmadood, waa Maalin qiimo wayn u leh , waa maalintii Heeryaddii Gumaysiga ay tuurtay koonfur somaliya, isla markaana Midawgii labada Gobol(waqooyi iyo koonfur), sidaa daraadeed ma iloobi karto ikraam.

Marka la eego Fikrada Ikraam waa sax oo waa maalin aad u qiimo badnayd, Balse waxa ka dhiman Ikraam inay la qiyaasto Walaalked Diridhaba waxa maalintaasi mugdiga uga dhigay, run ahaantiina haddii aanad xaqiiqda baal marayn waxa aad ku qanci doontaa sida aan u qiimeeyay Qoraalkii diridhaba.

Waxaan ugu danbayntii walaashay ikraam aan doonayaa inaan halkan uga sheego , Maqaalki uu soo qoray diridhaba sida aad u qiimaysay iyo sidaad uga talo bixisay midna maaha ee dib ugu noqo, Kalmadaha aad adeegsatay, ay ka mid ka tahay Qabyaaladu , runtii maqaalkaasi aniga iigama muuqato wax qabyaalad lagu sheegaa iyo wax aan idhaa ninkaa Diridhaba waa Cunsuri Qabiiliya, Hadal qabyaaladaysana Ma ka hayo Qoraalkiisan, Haddii ayna jirin qoraalo hore oo aad soo xiganayso taasina meesha kumaad sheegin, amabase ayna aqoon gaar ahaaneed idinka dhaxayn labadiina Taasi Ma ogi haddii ay jirto se raali baad iga ahaan, haddi kale waxay noqonaysaa Meel ka dhac aad u gaysatay walaalkaa Diridhaba.

waxase aan anigu Jeclay inaan halkan kaa waydiyo Suaal ah Haddii aanu Diridhaba Qabiil ku soo qaadin Qormadiisa Maxaad ku keentay? Miyaan la odhan karin Adiga Qudhaada ayay Maskaxdaada ka guuxaysaa Arami Qabiil, Bal ogoowna qoraalkaaga waxaad ku taataabatay Qabiilka iyo burburka soomaliyeed sida uu uga qayb qaatay.

waxa kale oo iswaydiin leh dhibaatada u ka cabanayo walaalkeen Diridhaba Ma quman tahay Marna waan qirsanahay in dhibaatadaasi jirto, Markalena waan inkirayaa taasi Maqaalkaaga ayaad laga hayaa, Somaliduna waxay ku ducaysan jirtay "ILAAHAW AFKAYGA HAA IYO MAYA HA KA WADA YEEDHSIIN".

Ugu danbaytii Suaashii aad soo dhex dhigtay Qorayaasha qoraladooda sida qabiil u adeegsada ,iyadoo suaashaasi ay ka jawaabi doonan dadka ay qusaysaa, waxaan adiga kugu ladhayaa suaal kale oo ah, Maxaad ka faaiidaysaa inaad qof fikirkiisa cabiraya aad ku sheegto Qabiili, suaashaasi oo aan qusayn kana muuqan qoraalka diri dhaba? Waxa kale oo xusid mudan in aad sida aad fariinta u gudbinayso aad wax badan badan ka badasho, si aad ugu qancin karto fikradada qof ka kale, Tusaala ahaan walaalkeena kale ee u jawaabayay Diridhaba ninka lagu magaacabo Cabdiwaaxid Khaliif, sida fiican ee uu u gudbinayo rayigiisa bal eeg sida uu ula hadlay walaalkiisa kale waa ka hadalka wax lagu kala qaadan karaa,dhinac kale haddaan ka eegno imika walaalkaa diridhaba maqaalkagasi inuu sii fogeeyo mooyee mid soo dhawaynaya maaha, Somalidu waxay tidhaa "Hadalna la kala odhan Og Alla la kala baryi og", Hadalkaagu ha ahaado mid aan qofka damqin isla markaana aan Aflagaado ka muuqan, ogowna waa iga Talo Tusalahaasi maaha mid ku digasho ah.

Gabagabadii qormadan waxaan Labada Qoraa Maxamed iyo Ikraam aan ka codsanayaa inay i cafiyaan haddii aan wax meel ka dhac ah aan sameeyay, wixii qalad ula muuqdana waxaan u ahay dowbixiye, dhamanteena waxaan Ilahay inooga baryayaa dambidhaaf.

Wabilaahi Towfiiq.

Mohamed Dubbe
Hyderabad, India
m_dubbe@yahoo.com
ama m_dubbe@hotmail.com 

Afeef: Aragtida qoraalka waxaa leh qoraaga ku saxiixan

Copyright & Islaamku wuxuu ka qabo.... Akhri

Faafin: SomaliTalk.com | July 5, 2003

 .... Copyright & Islaamku wuxuu ka qabo.... Akhri

Kulaabo bogga hore ee  www.somalitalk.com

 
MAHURAAN: Waa buug dhowaan soo baxay GUJI...

XAAFID QUR'AAN Cabdul Fataax waa xaafid qur'aan Somali ah oo wacdaro muujiyey GUJI

BILICDA SOMALIYA
Luuq Ganaane, 1987
Waa wiil yar oo Somali ah oo nayl yar dhabta kuwata xilli nabadana dhex jooga Bilicda dhulka Soomaaliya. Akhri