MA WAALNAHAY MISE CADAN BAA LAGA HEESAYAA?

GOBOLLADA KARKAAR IYO HAYLAAN!!!!!!

JABARTI M. AW-OSMAN
jabarti2020@hotmail.com

Waxaan maqli jiray maahmaah oranaysa “ma waalnahay mise cadan ayaa laga heesayaa”, Waxaan dhowrkii maalmood ee la soo daafay ka akhriyay shabakada Internet ka ee Reer Puntland maamulaan in la sameeyay laba gobol oo cusub kuwaas oo midna laga jaray gobolka Bari, kan kalena laga gooyay Gobolka Sanaag.

Hadaba arintaasi waxay isoo xusuusisay xukuumadii Ina Siyaad Barre iyo sheekooyinkiisii kala Jarjarka Gobolada Soomaaliyeed, gaar ahaana Abuuristii Sool iyo Awdal. waagaas waxaan u arkayay in Siyaad Barre uu ka jawaabayay “waa malahaygee” cabashooyin iyo codsiyo ka yimid laba qabiil ee Dhulbahante iyo Godabuursi oo labaduba ah qabiilo waawayn oo soomaaliyeed oo aan waagaas lahayn gobolo u khaasa balse labaduba maamul ahaan hoos iman jiray labada qabiil ee kala ah Majeerteen iyo Isaaq oo iyagu lahaa gobolo badan, Marka taasi waxay noqotay inay qabiiladaasi yeesaan nafis iyo ismaamul ay xor u noqdeen ka talinta deegaamada iyo aayaha qabiiladooda.

Inkastoo aan anigu figrad ahaan ku qanasanaa abuurista labadaas gobol anigoo sababta u arkayay qodobka aan kor ku xusay, ayaan hadaba iswaydiin jiray xagee ayuu “QAYBISKA KU SALAYSAN QABIILKU KU DHAMAAN KARAA”?!!

Hadaba sheekada kala qoqobka iyo kala qaybinta ku salaysan ee maanta uu maamulka Cbdulahi Yusuf ka wado deegaamada Puntland waxay igu noqotay fajaciso iyo dhabana hays.

Shalay ayay Ahayd Abuuristii Gobol loogu macag daray “’CAYN’ oo caasumad u tahay Buuhoodle , taas xoogaa waaba la liqi karay maadaama lagu salaynayay in dhamaan deegaamada shacabka reer Puntland ay noqdaan kuwo xor ka ah hoos imaanshaha Waxa isugu Yeeray Somaliland, fikar ahaan waan ku qanacsanaa in Buuhoodle iyo nawaaxigeeduba ka soo go’aan Togdheer.

Laakiin waxaa taageeradaydii iyo aragtidaydii sama ka eega ahayd isku fuuqsaday markaan maqlay Karkaar iyo Haylaan (highland).

Waxaan soo qaatay maabka waxaan eegay labada gobol oo la yiri waa lakala qaybshay, waxaa ii soo baxday sidan.

Bari:

Gobolka Cusub ee Karkaar wuxuu yeelan doonaa intaan oo degmo oo ay kala degaan qabaa’iladaan.

Gobolka kale ee Bandar Qaasim waasidan

GOBOLKA EE LA ABUURAY WAAXAA LA YIRAAHDAA HAYLAND (highland)

Oo Caasudiisu tahay Badhan, Gobolkaas waxaa dhamaan isla leh Warsangeli Walow uu dhulbahante gaar ahaana Naalaye Axmed wax ka dego.

Hadaba bal hadaynu iswaydiino khasaarada ama faa’iidada ka iman karta Abuurista labadan Gobol ee cusub aniga waxay iila muuqadaa in khasaaradu ka badan doonto faa’iidada , baqdintaydaas ama dayradaydana waxaa u sal ah sidan:

1- TIMIRTII HOREBA DAB LOO WAA: dhaqaalaha Puntland oo aan ognahay xiligan lagu jiro siduu u qalafsan yahay oo xataa shaqaalihiisii u la mushahaarooyinku ma dabooli karaa baahi cusub oo ka timaada maamulada gobolada iyo degmooyinka cusub, mise waa habartii xaabada qaadi wayday oo xaabada ku tarsatay.

2- Kala qaybiska bari wuxuu sii dhalin doonaa mudhan cusub kaas oo aad moodin inuu sii xoojin doono laba qabiil oo bari ku hardamaya waa siyaasada dhinaceedee Cali Saleebaan Iyo Cismaan Maxamuud oo aad moodin in ay kala horkici doonaa labada gobo lee cusub, sidoo kale waxaa labadaan gobol sii wiiqday oo sii kala qaybisay awooda qabiilada ay ka mid yihiin Cali Jibraahiil, Dashiishe, iyo Sinwaaq-Roon oo aad moodin in laga dhigay qabiilo aqaliyad ku kala noqon doona labada gobol cusub meeshii ay awal isku arkayeen amaba ahaayeen awoodo xoog, dhaqaale iyo deegaan muuqda oo balaaranba ku leh Gobolkan Bari oo ah Gobolkii Soomaaliya ugu waynaa.

3- Gobolka Haylaan abuuristiisu wuxuu fariin aan fiicnayn u dirayaa Reer Somaliland oo aan oran karo gobolka Sanaag waxbay ka deganaayeen laakiin Aqaliyad ayay ku ahaayeen, hadaba abuurista Haylaan waaba iyadoo ah fariin ku socota Reer Soomaaliland lehna Isaaqoow iska qaata Ceergaabo, inagoo og in ay ceergaabo tahay deegaan harti oo u baahan in la soo xoreeyo oo aan laga seexan, laakiin Haylaan dhabarjab wayn ayuu ku noqon doonaa Hadafkaas. Gobolka sanaag dowladii ina Siyaad sidan ayay kaga dhimatay , wuxuu lahaa degmooyinkan kala ah :

• - Ceergaabo , Harti
• - Badhan , Warsangeli
• - Hadaaftimo ,. Warsangeli
• - Laas Qoray, Warsangeli
• - Buraan, Warsangeli, harti
• - Ceel Afwayn , Isaaq.

Hadaba adoo ku salaynaya degmooyinkaas ma ina qabataa inaynu Gobolkeenii sanaag magaciisii ka tagno oo magaalooyinkeenii u xalaalayno ugana haajirno, Isaaq, aniga waxay ila tahay maya iyo maya , SANAAG WAA DHUL HARTI MAGACIISUNA WUU JIRI OO JOOGI, CEERGAABONA WAA CAASUMADA SANAAG WAANA MAGAALA HARTI MAAMUL AHAANA WAY SOO NOQON EEBE IDANKII.

Gabagabada qormadaydan waxaaan leeyahay hadii go’aankan lagu saleeyay:

Kala Qaybi oo Xukun “Divide and Rule”, taasi waa mid buuq iyo rabshado cusub inay dhaliso maahee aan keeni doonin hogaansan iyo rayray midna.

Hadii ay tahay qancin uu Cabdulaahi Yuusuf ku qancinayay mid ama laba qabiil isagoo fulinaya balanqaad hoosaad uu qabiilo khaasa la galayna, ha ogaado in qaybiskani uu qabiilo kale oo badan ka caraysiiyay oo uu cadaawan sii abuuri karo saaxiib warkiisba daayoo.

Mudug iyo Nugaalna tolow goormaa darbigii Baarliin lakala dhexdhigi doonaa.

Soomaali oo aan midayno ayaan ka fakaraynaye ma qaybi oo qoqob baan weli meherad ka dhiganay , Cabdulaahi Aaway madaxwaynenimadii aan kaa sugaynay ee Doofaaray shirkeedii , mise caradii iyo frustration- kii shirka ayaad reerka dib ugula soo dhacday.

Qormadaydan waxay ku salaysan tahay aragtidayda khaaska ah, qof ama qabiil ay duulaan ku tahayna ma jirto, kii khalad u fahmawna Allah garaadka iyo garashada ha kuu kordhiyo, Kiila ila qaba aragtidaydana waxaan leeyahay ogow keli ma tihide.

JABARTI M. AW-OSMAN
jabarti2020@hotmail.com

Faafin: SomaliTalk.com | Dec 9, 2003

Afeef: Aragtida qoraalkan waa mid u gaar ah qoraaga ku saxiixan.

18 kii Gobol (Regions) ee Soomaaliya ka koobnaanjirtey [Yusuf Osman]